N. O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Differensial tasmali tormoz. Bunday tormozlarda tasmaning yetaklovchi tarmog‘i richagning o‘qidan a, masofada, yetak- lanuvchi tarmoq esa a₁ masofada richagga mahkamlanadi (49- rasm). Bunday tormozlar siltab-siltab shiddat bilan to‘xtatadi. Differensial tormozlarda a₁ > a₂ olinadi. Shuning uchun shkivning yo‘nalishi o‘zgarsa, tormoz momenti kamayadi.
Agar a₁ = a₂- e^fa bo‘lsa, tasma o‘z-o‘zidan taranglashib, shkivni to‘xtatib qo‘yadi. Shuning uchun a₁ >a₂ • eA ya’ni a₁ = (2,5...3)a₂ olinadi.
Differensial tormoz shkivida hosil bo‘ladigan tormozlovchi moment quyidagicha aniqlanadi:
T = 7e^^-^ d + G ' *) T’• ^N ■ mm (94) ^(a1 ^-a2^{e ) 2}

49-rasm. Differensial tasmali tormoz.
Jamlovchi tasmali tormoz. Jamlovchi tasmali tormozlarda tasmaning ikkala tarmog‘i tormoz richagiga richagning aylanish o‘qidan bir tomonda mahkamlangan bo‘ladi (50-rasm).


bo‘ladi:
(G ■ b + G k ■ e + G k ■ d)
^{r yak yuk}- n, N ■ mm. (95)
T va t kuchlarining yelkasi teng bo‘lgani uchun (a₁ = a₂), bu tormozda shkiv ikkala tomonga aylanganida ham bir xil tormoz momenti hosil
T _ (g/^a-1) D
^t (e?^a +1) ’ 2
Shunday qilib, jamlovchi tormoz ikkiyoqlama ishlaydi. Tormoz shkivning aylanish yo‘nalishi o‘zgarganda keluvchi tarmoq shkivdan ketadi, ketuvchi tarmoq esa shkivga keladi.
Bunday tormozlar ko‘pincha harakat yo‘nalishiga bog‘liq bo‘lmagan mexanizmlarda (masalan, kranlarni siljitish va burish mexanizmlarida) keng qo‘llaniladi.

50-rasm. Jamlovchi tasmali tormoz.
78

Tasmali tormozlarda tasmaning eni ruxsat etilgan bosim bo‘yicha aniqlanadi:

^B = D^ ’^mm (96)
bu yerda: T — keluvchi, yetaklovchi tarmoq tarangligi, N; D — shkiv diametri, mm; |P | — ruxsat etilgan bosim, N/mm² (14- jadvalga qarang).