N. O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Arqonli polispastning foydali ish koeffitsienti

Blok podshipniklari	Blokning F.I.K.	Polispastning foydali ish koeffitsienti
		Polispast karraligi an da
		2	3	4	5	6
Sirpanish	0,96	0,98	0,96	0,94	0,92	0,90
Dumalanish	0,98	0,99	0,98	0,97	0,96	0,95

Parallel joylashgan ikkita polispast bir-biri bilan muvo- zanatlovchi blok 5 (23-rasm, b) orqali bog‘langan sistemaga qo‘sh polispast deyiladi. Bu polispastlar arqon tarmoqlarini ikki baravar oshirish va kesimini kichraytirish imkonini beradi.

(27)
Qo‘sh polispastlar qo‘llanganda barabandagi aylanma kuch, arqonning ikki tarmog‘idagi kuchning qo‘shilganidan hosil bo‘ladi.
Ftb = ²⁵max’ ^N
bu yerda: 5_max — arqon tarmog‘iga qo‘yilgan eng katta kuch,
yakka polispastlar uchun bu yerda: ^to — yakka polispastning foydali ish koeffitsienti.







5
max

^Gyu , N
^ap ■ ^tul

qo‘sh polispastlar uchun:

5
max

, ^Gyu , N
² ■ ^ap ■ ^tul

(28)
(29)

4. 
   Barabanlar
   

Mexanizmlarda (lebyodkalarda) arqon o‘rash uchun mo‘ljal- langan silindr shaklidagi detal baraban deyiladi.
Barabanning sirti silliq (1.24-rasm) yoki novsimon vintli ariqchali (1.25-rasm) bo‘ladi. Sirti silliq barabanlar asosan arqonni ko‘p qatlamli o‘rash uchun, novsimoni esa faqat bir qatlam o‘rash uchun ishlatiladi.
Vintli ariqchalarning chuqurligi: ilgakli kranlar uchun — c> 0,3d_arq; greyferli kranlar uchun — c > 0,5d_arq; vintli ariq­chalarning qadami — t > 1,1 d_arq; bunda d_arq — arqon diametri.
Barabanninggeometrik o4chamlarini aniqlash. Barabanning eng kichik ruxsat etilgan diametri quyidagi formuladan aniq- lanadi:
38

24-rasm. Silliq sirtli baraban.


25-rasm. Novsimon ariqchali baraban.

^Db * ^d*_P'^e, ^mm a-3°)
bunda D_b — ariqchaning tubi bo‘yicha barabanning diametri, mm; d_ar — arqon diametri, mm; e — yuk ko‘taruvchi kran turiga, uning tuzilishiga va ish rejimiga bog‘liq koeffitsient (1°- jadvaldan qabul qilinadi).
Baraban diametri D₁ ni (3°) formula bo‘yicha hisoblangan diametrdan 1°% ga, muvozanatlovchi blok diametrini 2°% ga, elektr tallar va o‘ziyurar strelali kranlarda 4°% ga orttirib qabul
39
qilish mumkin. Baraban diametri D₁ ariqchalar tubi bo‘yicha o‘lchanadi.
Arqonning foydali uzunligi:

KIRISH 3
I qism. YUK KO'TARISH MASHINALARI 5
3.1.1.Zanjirlar 21
3.2.Ishchi elementlar 30
3.2.1.Yulduzchalar 30
3.2.2.Bloklar 32
4.1. Yuk ko‘tarish mexanizmi 84
5.1.Domkratlar 110
5.2.Lebyodkalar 114
6.2.Ko‘targichlar 125
3.2.Uzluksiz yuk tashish mashinalarining turlari 144
3.3.Tasmali konveyerlar 146
3.3.1.Tasmali konveyerlarning tuzilishi 146
3.3.2.Tasmali konveyerlarning tortuvchi elementlari 147
3.3.3.Barabanlar 150
3.3.5.Rolikli tayanchlar 154
3.3.6.Konveyerga yuk ortuvchi va konveyerdan yukni tushiruvchi moslamalar 157
3.4.1.Umumiy ma’lumotlar 167
3.4.2.Plastinkali konveyerlar 169
3.4.3.Kovshli (cho‘michli) konveyerlar 173
3.4.4.Osma konveyerlar 175
4.1.Qiya tekisliklar 182
4.2.Rolikli konveyerlar 186

Bu holda barabanning ariqchali qismining bir tomoni — o‘naqay va ikkinchi tomoni chapaqay qilib tayyorlanadi.
Barabanning yakka polispast ishlatilgandagi to‘la uzunligi (23-rasm, a):
L = L_o + L₁ + 2L₂, mm (36)
Qo‘sh polispastda (23-rasm, b):
L‘ = LO + 2Ц + 2L₂ + L,, mm, (37)
bunda L₁ — arqonni barabanga mahkamlash uchastkasi uzunligi; L₂ — qovurg‘a (reborda) eni; L₃ — barabanning ariqcha ochil- magan o‘rta qismi uzunligi.
40
10-jadval