Namangan davlat pedagogika instituti kamolov baxtiyor xasanboyevich ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

Haleakala silvers word o’simligi 
Dunyoning eng ta’sirchan o’simliklaridan va yo’qolish xavfi ostida bo’lgan 
bu tur hozirda qayta tiklanmoqda. Rasmda Gavaya Haleakalasining gullashi 
tasvirlangan. 
1-rasm. 
Haleakala
 
 
 
 
 
 
 

---

128 
 
2-rasm. 
Shimoliy Amerikada topilgan sut emizuvchilar turlari. 
 
 
Hayotning xilma xilligi avvalo yeryuzidagi o’simlik va hayvon turlarining 
xilma xilligi bilan bog’lanadi. Marjon qoyatoshlari yeryuzidagi eng yirik biologik 
xilma xillikka ega hududlar hisoblanadi
22
.
Bioxilmaxillik asosan ekvator chizig’iga yondosh hududlarda, ya’ni 
temperatura iliqroq joylarda oshadi. Masalan, Kosta Rika Markaziy Amerkadagi 
G’arbiy Virjiniyadagi maydon singari o’lchamga ega. Ha, AQSH hamda Kanadada 
ham ko’pgina qush turlari mavjud. Ekotizimlar qachonki yuqori biologik xilma 
xillikga ega bo’lishi mumkinki, avvalo, iliq havo va nam iqlim bo’lsagina. Fakt 
shuki, tropik regionlar Yeryuzidagi turlarning uchdan ikki qismini o’z ichiga oladi. 
 
Yo’qolgan turlar 
 
Hech bir inson dinozavrlarning yo’q bo’lib ketish sababini aniq dallillar bilan 
aytibberolmaydi. Bir narsa aniqqi, inson faoliyati va tabiatga ta’siri dinozavrlardan 
keyin paydo bo’ldi. Bugun boshqacha hayot. Yo’qolib borish arafasidagi turlar 
soni oshmoqda. 1980 yildan 2000 yilgacha AQSH da 40 ga yaqin o’simlik va 
hayvon turlari yo’q bo’lib ketdi. Sababi, insoniyatning yeryuzini katta 
maydonlarini egallashi va o’zlashtirish, ehtiyojlarini qondirishi hisobiga turlar soni 
kamayibketmoqda.
1
Biologik xilma-xillik – bu jamiyat ehtiyojini iqtisodiy, ekologik va madaniy-
estetik jihatdan qondirishning zaruriy potensial zahirasi hamdir. Hozirgi kunda 
22