Namangan davlat pedagogika instituti kamolov baxtiyor xasanboyevich ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

CITES tashkiloti 
AQSHda 1970 - yillarda turlarni muhofaza qilish chora tadbirlari omma 
tomonidan qabul qilindi. 1973 yilda esa yo’qolish xavfi ostidagi turlarni muhofaza 
qilish akti tuzildi.1975 yilda esa Yovvoyi Fauna va floradagi yo’qolish xavfi 
ostidagi turlarni xalqaro savdosi to’g’risidagi Konventsiya qabul qilingan. Bu 
hozirda CITES nomi bilan tanilgan. Bu kelishuvga asosan hozirgi kunda 5000 
ga yaqin hayvon turlari va 25 mingga yaqin o’simlik turlari muhofazaga olingan 
(2005).
 
 
 
 
 
 
1
Peter Rillero, Dinah Zike Ecology, 2005. (139-140-141- betlar) 
 

---

127 
Sayyoradagi hayotni muhofaza qilish 
 
O’rmon ekotizimi
boylab sayohatni tasavur qilib ko’raylik. U daraxtlar, 
butalar, mayda o’simliklardan iborat. Bu yerda biz olmaxon, qushlar va 
hasharotlarni korishimiz va ularning ovozini eshitishimiz mumkin. Yana 
maymunni uchratishingiz va qo’ziqorinlarni topsangiz bo’ladi. Bu yerda yuzlab 
turlar yashaydi. Hozir esa bug’doy dalasini tasavvur qiling. Siz bu yerda bir 
nechtagina turni uchratishingiz mumkin: bug’doy o’simligi, hashoratlar va begona 
o’tlar. O’rmon bug’doy dalasidan ko’ra ko’proq turdagi o’simliklardan iborat. 
O’rmon yuqori darajadagi biologik xilma-xillikdan iborat. Bioxilma-xillik 
ekotizimda hayotning turli tumanligini anglatadi. 
Bioxilma-xillik o’lchami 
 
Bioxilma-xillik o’lchovi odatda bir hudduda yashaydigan turlarning soni bilan 
o’lchanadi. Masalan: Marjon qoyalar minglab marjon turlariga: baliqlar, suv 
o’tlari, gupka, faraplar vachuvalchanglar uchun makon bola oladi. Marjon 
qoyalarda sayoz oquvchi suvlardan ko’ra ko’proq bioxilma xillikk mavjud.Dastlab
chuqur dengizda tadqiqot ishini olib boruvchilar organizmlar chuqur dengiz 
tubidagi qorong’ulikda yashay olishmaydi, deb hisoblashgan. Shunga qaramasdan, 
Marjon qoyadagi turlarga nisbatan kamroq bo’lsada u yerda organizmlar 
yashamoqda.Bilamizki, chuqur dengiz tubidagi bioxilma xillik xuddi marjon 
qoyalardagidek noyob.