Namangan davlat universiteti obidjon karimov

Ey, Navoiy, kishiga berma ко ‘ngil;


Agar ul hururdir, yo ‘qsa pari,


Vasli nafi buki chekkaysan jon,


Ulturur lekfiroqi zarari.

Klassik devonlarda qit’alar alohida turkum qilib joylashtirilgan. Avtorlar ularning har biriga shu qit’a g‘oyasini ifodalovchi sarlavha qo‘yganlar. Masalan Navoiy yozadi:

Pok niso ta’rifdakim inson onsiz holidadir va oludavash rijolkim nursizlikdan dajjoli bemisoldir:

50

Yuz tuman порок erdin yahshiroq


Pok hotunlar ayog 'uning izi


Lut о ‘g'lin ко ‘rkin soldi tiyralik


Dinga nafs ilgida tab ’i ojizi


Dahr aro yoqti sayodat mash ’alin;


Pok ravliqtin rasululloh qizi.

Qit’a o‘zbek klassik adabiyotida Navoiydan keyin ham salmoqli o‘rin tutadi. Munis, Ogahiy, Avaz va boshqa shoirlaming devonlaridagi qit’alar bunga misol bo‘la oladi.

Shu bilan birga yuqoridagi shoirlar ijodiga ham bir nazar tashlaylik:

Masalan, Avaz 0 ‘tarda qit’aning “Faloni” so‘zi bilan boshlanadigan satirik shakli uchraydi. Asosan, to‘rt va olti misradan iborat bo‘lgan bu she’riy parchalami shoir din ahllariga, boylarga, amaldorlarga va badfe’l odamlarga bag‘ishlaydi:

Faloni zohidi xudbinki, xudbinlik qilur zohir,

• 
  ‘zini ahli taqvo peshvosidin hisob aylab. Qilur nazi-nasihat kunduz о ‘Isa ahli olamg ‘a, Saharlar toati haq о ‘m iga no ‘shi sharob aylab.
  

Avaz 0 ‘taming yana bir mashhur qit'asi juda xarakterlidir:

Sipohi pora istar, Mulla ijora istar, Bechora chora istar, Bir chora zamon bormu?
Bu qit'ada jamiyat manfaatlarini bir-biriga zid bo‘lgan ikki

ijtimoiy tarafga ajralib qolganini ifodalaydi.

Shu bilan birga badiiy nasr, tarix, xotira va boshqa turdagi nasriy asarlarda ham biz ko‘pgina qit'alami ko‘ramizki, ular, odatda, fikmi yakunlaydi, «qissadan hissa» chiqaradi.

Savollar:

1 .Munozara nima?

2.Munozara janrining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?

3.0 ‘zbek munozarachiligi namoyondalari kimlar?

4.Fors-tojik adabiyotida munozaraning o‘rni haqida nimalar bilasiz?

5.Qit'aning qofiyalanishi qanday?

6.Navoiy ijodida qit'aning o‘mi

7.Munis va Ogahiyning qit’a janriga qo‘shgan hissasi haqida nimalar deya olasiz?