Natyurmort chizmatasviri
Yüklə 7,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
43 – а,б,в. rasmlar. Odam bosh qismini turli holatlarda chizish
namunalari. 44 - а,б,в. rasmlar. Odam bosh qismini turli holatlarda chizish namunalari. 67 Portret sohasining katta ustalari odamlarni oddiy sharoitlarda, sodda va tabiiy holatlarini topib tasvirlashga harakat qilishgan. Natura xarakterini ko‘rsatuvchi tasvirlar va portret chizgilari ko‘- pincha grafika yoki rangtasvirda portret bajarish uchun tayyorgarlik bosqichini o‘taydi. Bunday hollarda talabalarga ushbu natura uchun xarakterli holatni, ba’zan esa figuraning tashqi muhit bilan aloqasini topish uchun bir necha chizgilar bajarish tavsiya etiladi. 45 - а,б,в. rasmlar. Odam bosh qismini turli holatlarda chizish namunalari. Rasm ustida ishlashda hayotiylik, soddalik va ixchamlikka e’tibor bergan rassom uchun bolalar qiyofasini chizish ancha qiyin. Chunki bolani tinch o‘tirishga majbur qilish qiyin. Bolalar qomatini o‘ziga xos proporsional munosabatlarda tasvirlash qiyin kechadi. Ishning murakkabligi bolalar qomatiga nisbatan kattalarda ko‘proq ko‘zga tashlanadi. Bola qomati proporsiyalarida yoshlik bilan bog‘liq bo‘lgan quyidagi o‘zgarishlar kuzatilishini eslatib o‘tamiz: chaqaloq boshi uzunligi butun qomat uzunligining ¼ qismini tashkil etadi. Ikki yashar bolada 1/5, olti yoshda – 1/6, o‘n besh yoshda – 1/7. Yoshga muvofiq alohida qismlar o‘rtasidagi nisbat sezilarli o‘zgaradi. Odatda, 2-5 yosh o‘rtasida gavda o‘sishi sekinlashadi, 5-7 yoshda esa bola sezilarli cho‘ziladi, ozadi. Gavdaning pastki qismi yuqorisiga nisbatan katta o‘sish dinamikasiga ega. Bolalar boshi proporsiyalarida miya bo‘limi 68 kattalarga ko‘ra yuziga nisbatan kattaroq qismni egallashini sezish mumkin. Biroq talaba o‘zining ijodiy ishlarida yuqorida keltirilgan ma’lumotlarga ko‘r - ko‘rona yondashmasligi kerak. Aks holda, rasm jonsiz va jozibasiz holatga keladi. Har bir bola va o‘smirda xuddi katta odamlardagi kabi umumiy proporsiyalardan tashqari, individual cheklanishlar, qomat xarakteridagi ma’lum xususiyatlar va burilishlar bo‘lishi mumkin. Bular ba’zan talabalar tomonidan kattalar nisbatlarini o‘rnatishda hisobga olinmaydi. Bolalarning umumiy mashg‘ulot bilan birlashgan guruhlarini chizish katta qiziqish uyg‘otadi. Masalan, kitob tomosha qilayotgan, oromgohda o‘ynayotgan, rasm chizayotgan bolalar tasviri ustida ishlash ular ruhiyatini ancha chuqur tushunishga olib keladi va ishda qimmatli material bo‘lib xizmat qiladi. Bosh qismini chizganda asosiy e’tiborni o‘tkaziladigan o‘q chiziqlariga qaratish kerak. Naturani to‘liq o‘rgangandan so‘ng xarak- terli holat tanlanib, uzoq muddatda bajariladigan ishga kirishiladi. Ish bajarish bosqichlari quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin: 1. Naturani kuzatish, chizish uchun xarakterli, qulay vaziyatni tanlash. 2. Naturani qog‘oz yuzasiga kompozitsion jihatdan to‘g‘ri joylashtirish. 3. Bosh shaklining umumiy xarakterini, detallar o‘rnini, burilganlik va egilganlik holatlarini topish. 4. Bosh qismidagi hajmni konstruktiv jihatdan to‘g‘ri anglash. 5. Shaklni plastik modelirovka qilish. 6. Umumiylikdan xususiylikka o‘tish, detallarni ishlash. 7. Shaklda tus darajasini va materiallikni berish. 8. Xususiylikdan umumiylikka o‘tish, ishda yaxlitlikni ta’minlash va umumlashtirish. (46 - rasm). Rasm chizishni boshlash uni qog‘oz yuzasida to‘g‘ri joylash- tirmoq, aniq kompozitsion yechimni topish bilan boshlanadi. Ish uzoq muddatga mo‘ljallab bajarilishi ko‘zda tutilganligi sababli aynan shu 69 natura ustida turli ko‘rish nuqtalaridan bir necha bor qisqa muddatli tasvirlar bajarish juda ham foydalidir. Odatda, portret bosh qismi o‘lchamini o‘z o‘lchamidan bir oz kichik qilib olish qabul qilingan. Ayni vaqtda tasvirlovchi kishi bilan tasvirlanayotgan natura orasidagi masofa hisobga olinishi kerak. Tasvirlashga kirishganda biz chizayotgan modelimizning hajmli timsolini tasavvur qilishimiz zarur. Ikkinchi darajali bo‘laklarga e’tiborni chalg‘itmasdan, uch o‘lchamli bosh qismining to‘liq umumiy ko‘rinishini, ya’ni burilganligi yoki egilganligini, ufq chizig‘iga nisbatan holatini, ko‘zning nisbatan yuqorida joylashganligini, o‘ng tomonga burilganligini nazarda tutish lozim. Masalan, bosh qismining ufq chizig‘iga nisbatan cho‘zinchoq holatini kuzatamiz. Umumiy shakl topilgandan so‘ng qalamning yengil harakatlari bilan modelning xarakterli tomonlarini topish boshlanadi. Bunda umumiy shaklning konstruktiv yechimiga alohida diqqat qaratish zarur. Boshning konstruktiv yechimida asosiy yoki profil o‘tkazilgan chiziq o‘ziga xos simmetriya o‘qi bo‘lib xizmat qiladi. Bu chiziq yuz qismini chizishda naturadagi bosh suyagining miya qismi va yuz qismini tasavvur qilish, uni qog‘ozga tushirishda yengillik yaratadi. Peshona qismiga e’tiborni qarating. U oldinga bo‘rtib chiqqanmi, tekis yoki ichkariga qarab ketganmi? Burun uzunligini – uning uch qismidan qoshlar orasigacha bo‘lgan masofani aniqlang. Burun ostki asosidan ostigacha bo‘lgan joydan og‘iz qismining o‘rnini belgilang. Bunda burun ostki qismidan to labgacha bo‘lgan masofa labdan ostigacha bo‘lgan masofadan kamligiga e’tiborni qarating. Agar naturani profil yoki 3/4 qismini chizayotgan bo‘lsangiz, u paytda bosh qismini yaxlit faraz eting. Ko‘rinmayotgan yoki yarim ko‘rinayotgan ko‘zni ham yoddan chiqarmang. Profil vaziyatda chizilganda amaliyotda qo‘yidagi kamchiliklar ko‘zga tashlanadi: ko‘z ko‘p hollarda oldindan chizilgancha o‘xshab ketadi, ko‘z kosasi chegarasidan quloqqacha bo‘lgan masofa kattalashib yoxud kichik bo‘lib qoladi. Shu bilan bir qatorda quloq ko‘z va burunga nisbatan o‘z o‘rnida joylashmay qoladi. Yüklə 7,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|