«Научный импульс» Февраль, 02 582 savod o‘rgatish o‘qish darslarining turlari va tuzilishi. Savod
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 2 « Научный импульс » Февраль , 202 3 586 2. So`z asos qilinib , analitik mashqlar yordamida o‘rganiladigan tovush ajratib olinadi. Masalan: oy. O‘qituvchi oy rasmini ko‘rsatadi, o‘quvchilar uning nomini ayadi. O‘quvchi o tovushini cho‘zib (o-o-o-y) aytadi va qaysi tovushni cho‘zib aytayotganini o‘quvchilardan so‘raydi. Oquvchilar o tovushini aytgach, uning xususiyatlari haqida savol- javob o‘tkaziladi. 3. O‘rganilgan harflar ichiga bugun o‘rganiladigan harf arashlashtirib qo‘yiladi, bolalar uning ichidan notanish harfni ajratadilar, so‘ng o‘qituvchi bu harf ifodlaydigan tovushni aytadi. O‘quvchilar tovushning xususiyatlrini aytadilar. Shu harfni kesma harflar ichidan topib, kitob sahifasidan , rasmli alaifbodan ko‘rsatadilar shu tariqa tovush-harf bilan tanishtirilgach, o‘qishga o‘rgatish ustida ishlanadi. O‘qishga o‘rgatishda bo‘g’in asos qilinib olinadi. Buning uchun o‘qituvchida bo‘g’in jadvali bo‘lishi kerak. Bo‘g’in jadvali asosida o‘qish namunasi ko‘rsatiladi, ya’ni harflab emas ichida, birinchi harfni ko‘z bilan ko‘rib uning nomini dilda saqlab, ikkinchi harfni ko‘rish va ikkalasini bog’lab unlini mo‘ljallab ulab aytish tushuntiriladi. Bo‘gin o‘qish oqituvchining namunasi asosida doimiy izchil olib boriladi. Bunda quyidagi kabi chizmalardan foydalanish mumkin: bunda “Alifbe” sahifalaridagi so‘zlarni oldin bo‘ginlarga bo‘lish, so‘ng o‘qishni mashqqilish yaxshi samara beradi. O‘qituvchining namunali o‘qishidan so‘ng birlikda ovoz chiqarib o‘qish, yakka-yakka oqish, shivirlab o‘qishdan foydalaniladi. Ayniqsa, sekin o‘qiydigan o‘quvchilar bolgan sinflarda xor bilan o‘qitish o‘qishni tezlshtiriladi. Sinf o‘quvchilarining o‘qish ko‘nikmalaridan kelib chiqib matndagi so‘zlarni xttaxtada bo‘g’inlarga bo‘lib yoish o‘rganilgan harflarni hisobga olgan holda qo‘shimcha so‘z birikmalari, gaplar tuzib yozish va o‘qitish usulidan ham foydalaniladi.Ma’lumki “Alifbe” sahifalarida bogin tuzilishi murakkablashib boradi. Shuning uchun o‘qituvchi har bir bo‘gin tuzilishining murakkabligiga qarab ish usullarini belgilab olishi zarur . Masalan uch tovushdan tuzilgan ,to‘rt tovushdan tuzilgan boi’g’inlarni o‘qishga o‘rgatish ham oziga xos qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. bunda o-lov, Man-non tipidagi bo‘g’inlarda o-lov, Ma”n-no:n tarzidagi qo‘shimcha chiziqlardan , bodring do‘sttipidagi bo‘ginlarda bo:d-ri:ng, to‘rt tarzidagi qo‘shimcha chiziqlardan foydalniladi. So‘zlarni o‘qishga o‘rgatishda bo‘lib o‘qitishdan tashqari jadvallar ham yaxshi samara beradi: Umuman olganda , har bir o‘qish darsida, albatta bo‘g’in tuzilishi murakkab bo‘lgan so‘zlarni o‘qish mashqi o‘tkazilishi lozim. Bu usul o‘qituvchilarda o‘qish malakasining takomillashuviga yordam beradi.Har bir piredmetda bo‘lgani kabi o‘qish darslarida ham talim tarbiya birligiga e’tibor beriladi. O‘qish darslarida tarbiya o‘qilgan matinning ongli o‘zlashtirilishiga bog’liq. Birinchidan, o‘quvchi matnda fikr nima haqda borayotganini anglasagina, o‘zida shunday sifatlarni shakllantirishga harakat qiladi. Ikkinchidan , yaxshi inson bo‘lish uchun o‘qishning zarurligini anglaydi. Ongli o‘qishni taminlashda matn bilan unga ishlangan mazmunlui rasmlar o‘rtasidagi bog’lanishlarni aniqlashtirishga, matn yuzasidan savollar berishga diqqatini qaratish lozim. bunda quyidagicha savol va topshiriqlardan foydalanish mumkin: 1. Rasmni kuzating matnda nima haqida gap boradi? 2. Rasmda nima tasvirlangan ? |