«Научный импульс» Февраль, 02 582 savod o‘rgatish o‘qish darslarining turlari va tuzilishi. Savod



Yüklə 0,77 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/8
tarix25.07.2023
ölçüsü0,77 Mb.
#137393
1   2   3   4   5   6   7   8
Matyoqubova Fotima Urinbayevna


часть
2
 
«
Научный импульс
»
Февраль
, 202

587 
3. Rasm bilan matn norasida bo‘g’lanish bormi? 
4. Matn mazmunini rasmga qarab so‘zlb bering.
Demak o‘qish o‘qilganlarni o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim , shundagina 
matndagi asosiy fikr , ilgri surilayotgan g’oya o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtiriladi.Savod 
o‘rgatishning birinchi kunidayoq o‘qish ongli bo‘lishi, bolalarni ongli o‘qishga o‘rgatish juda 
muhim.So‘roqlar 
yordamida 
o‘qilganlarni 
bola 
qandy 
tushingani 
aniqlanadi, 
tekshiriladi.Sharoitga qarab muammoli holatni yaratish zarur.Bunday holatda “Alifbe” dan 
yoki harf terish matosidan, o‘qiladigan topishmoqdan yoki muammmoli savolni keltirib 
chiqardigan taxminiy suhbat yordamida hosil qilish mumkin.Masalan : Qishda qushlar 
qyerga uchib ketadi? Ongli o‘qishni ifodali o‘qishdan ajrtib bo‘lmaydi. Ammo analitik 
o‘qishning birinchi bosqichida ifodali o‘qish mumkin emas, chunki bolalar so‘zda urg’uli 
bo‘g’inni ajrata olmaydilar, tugallangan intonatsiyani, so‘roq ohgangini hatto, orfaepik 
to‘g’ri o‘qishni hm bilmaydilar. shuning uchun analitik o‘qish bosqichida so‘zni yaxlit, 
orfoepik qayta o‘qish tavsiya qilinadi.Bunday qayta o‘qish to‘g’ri intonatsiyaga, 
ifodalilikkka o‘rgatadi, o‘qishning ongli bo‘lishiga yordam beradi. O`qishning ongliligini va 
tasirchanligini taminlash uchun matn mazmunini o‘quvchilarning ko‘rgan –kechirganlari
taassurotlari bilan bog’lash lozim. Shunda o‘quvchida o‘qishga, o‘rganishga qiziqish 
ortadi.Ongli o‘zlashtirishni amalga oshirishda lug’at ustida ishlash ham muhimdir. 
So‘zlarning ma’nosi ustida to‘xtalish fikrni oydinlashtiradi, mtinni tushinishga yordam 
beradi.Ma'lumki, savod o`rgatish jarayonidagi asosiy davrning vazifasi o`quvchilarni 
tovush va harf bilan tanishtirish, ularning to`g`ri talaffuzini o`rgatish orqali bolalarda
bo`g„inlab to`g„ri, ongli, ifodali o`qish ko`nikmalarini shakllantirishdir. Shuningdek,
o`quvchilar lug`atini boyitish, bog`lanishli nutqini o`stirish, bilimini boyitish, tafakkurini, 
eshitish, qabul qilish sezgisini o`stirish ham shu davrning vazifalariga kiradi.Asosiy davrda
tovush-harf bilan tanishtirish Nn tovush va harfi bilan boshlanadi, o`rganilgan tovush-
harflarni o`zaro bog`lab so`z tuzish va o`qish alifbo davri sanaladi. Bo`g„inlardan so`z tuzish 
va o`qish, so`zlardan gap tuzish va o`qish mashqlari bajariladi. Bolalar tovushlarni
yozuvda harf bilan ifodalash, harflardan bo`g‘in va so`z tuzishga, ularni o`qishga 
o`rganadilar.Gap va bog`lanishli matnni ongli,to‘g‘ri bo‘inlab o`qish ko`nikmasini 
egallaydilar. Savod o`rgatishning asosiy davri darslarida o`quvchilarning boshqalar 
nutqini diqqat bilan tinglash va nima haqida gapirayotganini tushunib olish 
ko`nikmalari o`stiriladi. Bolalar sinf o`quvchilari oldida gapirishga, o`qituvchining savollariga
javob berishga, topshiriqlarni mustaqil bajarishga, bilmaganlari va o`zlari qiziqqan
narsalar to`g„risida so`rab bilib olishga, o`qiganlarini qayta hikoyalashga, o`zlari 
kuzatgan, ko`rgan diafilm va kinofilmlar hamda eshitgan va o`qigan hikoya, ertaklarini
kuzatgan rasmlari haqida hikoya qilib berishga o`rganadilar. “Alifbe”, tarqatma
material va metodik qo`llanmalarda berilgan didaktik o`yinlardan foydalanib,bir turidan 
boshqa turiga o`tiladi va toliqishining oldi olinadi. O`quvchilarni o`qishga o`rgatish
bo`g’in asosida olib boriladi. Bo`g„inlab o`qishga o`rgatish uchun so`zni bo`g’inga
bo`lish, bo`g’in chegarasini aniqlash muhim sanaladi. Savod o`rgatish davrida 


Международный
научный
журнал

7
(100), 
Yüklə 0,77 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin