Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

“Leontevcha ziddiyat” 
 
Amaliyot shu narsani ko‘rsatib berdiki, ishlab chiqarish omillari 
konsepsiyasi tashqi savdoga, milliy iqtisodiyotning rivojlanishiga ta’sir 
etuvchi turli xil omillarning hammasini hisobga olishga qodir emas. 
Masalan, Xeksher-Olin modeli, nega, Shveytsariya farmatsevtik 
tovarlarni 
eksport 
qilishga 
ixtisoslashgan, 
Amerika 
personal 
kompyuterlarni ishlab chiqarishda yetakchilik 
qiladi, 
Yaponiya 
kundalik 
elektronika 
buyumlarining yirik eksportchisi hisoblanadi kabi 
savollarga javob bera olmaydi. 
Mazkur nazariyaning to‘g‘riligini AQSH 
iqtisodchisi 
V.Leontev 
tekshirib 
ko‘rdi. 
Ma’lumki, Amerika kapitali ko‘p mamlakat 
hisoblanadi. Shu bois u kapital sig‘imli tovarlarni 
eksport, mehnat sig‘imli tovarlarni import qiladi 
deb taxmin qilingan. Natija uning teskarisini, 
ya’ni AQSH kapital sig‘imli tovarlarni emas, 
balki ko‘proq mehnat sig‘imli tovarlarni eksport qilishini, kapital 
sig‘imli tovarlarni esa ko‘proq import qilinishi ko‘rsatdi. Bu holat 
“Leontevcha ziddiyat” nomini olgan. 
Leontev olib borgan hisob-kitoblarning to‘g‘riligini boshqa 
iqtisodchilar ham tasdiqlashgan. Ma’lum bo‘lishicha, tashqi savdo 
tuzilmasida bunday mos kelmaslik boshqa mamlakatlarga ham xos 
bo‘lgan. Tashqi savdo sohasi mutaxassislari, alohida mamlakatlar 
savdosiga va bir butun jahon savdosi tuzilmasiga ta’sir etuvchi omillar 

---

398 
juda ko‘p, xilma-xil va o‘zgaruvchan bo‘ladi, degan fikrga kelishgan. 
Ularning ta’sir ko‘rsatish ahamiyati ham har xil. 
16.4.
 
MAHSULOTNING HAYOTIY SIKLI 
 
Klassiklarning qiyosiy ustunlik nazariyasida ba’zi bir savollar o‘z 
echimini to‘maganligi (masalan, eksport tuzilmasi dinamikasi 
qonuniyatlari qanday, nega bir xil tarmoqlar oldinga siljisa, ikkinchisi 
orqaga surilib ketadi) xalqaro mehnat taqsimoti muammosiga bo‘lgan 
yangi yondashuvlarning kelib chiqishini taqozo etdi. Shunday 
yondashuvlardan biri “Mahsulotning hayotiy sikli” konsepsiyasi 
hisoblanadi. Bu nazariyani ishlab chiqishda