Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

Birinchi fazada 
– yangi mahsulotni ishlab chiqarishga joriy etishda 
– yutuq eng avvalo fan-texnika darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Shuning 
uchun yuqori malakali mehnat asosiy omil bo‘lib xizmat qiladi. Ikkinchi 
o‘rinda boshqaruv mehnati turadi, uning asosiy vazifasi tovarlarni keng 
miqyosda ishlab chiqarishga o‘tishning eng qulay yo‘lini qidirib topish 
hisoblanadi, mazkur bosqichda ishlab chiqarish kichik ko‘lamda olib 
borilishi tufayli kapital oxirgi o‘rinda qoladi. “Mahsulotning hayotiy 
sikli” nazariyasiga ko‘ra, yangi mahsulotni ishlab chiqarishga joriy etish 
eng kuchli ilmiy kadrlar va yuqori malakali ishchi kuchi to‘plangan 
rivojlangan mamlakatlarda amalga oshiriladi. 
Ikkinchi fazada 
ommaviy ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yiladi. 
Bunday ishlab chiqarish industrial baza quvvatiga, ishlab chiqarish 
strategiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Bunda kapital va boshqaruv mehnati 
asosiy rol o‘ynaydi. Yuqori malakali mehnat esa, endi faqat texnologik 
ishlab chiqarishning muayyan sur’atini ushlab turish vazifasini o‘taydi, 
o‘rta va past malakali ishchilar mehnati bilan birga ikkinchi o‘rinni 
egallaydi. Demak, fan-texnika jihatdan yetakchi bo‘lmagan, lekin 

---

400 
ortiqcha kapitali ko‘p bo‘lgan o‘rtacha rivojlangan mamlakatlarda 
mahsulot ishlab chiqarishning ikkinchi “hayotiy sikli” davom etadi. 
Uchinchi faza 
uchun bir xil texnologik asosda mahsulotlarni 
ommaviy tarzda ishlab chiqarish xos. Malakasiz mehnat birinchi o‘ringa 
suriladi, u o‘z mavqeini saqlab qolgan kapital bilan bir qatorda turadi. 
Olimlar, muhandislar va menejerlar mehnatining ahamiyati keskin 
pasayadi. Bundan shu narsani ko‘rish qiyin emaski, bu fazada mahsulot 
ishlab chiqarish soddalashib, malakasiz ishchilar zaxirasi ko‘p bo‘lgan 
rivojlanayotgan mamlakatlarda ommaviy tus oladi. 
Keyinchalik mazkur mahsulotga talab, uni ishlab chiqarish 
pasayadi, uning o‘rnini qo‘llovchi yangi mahsulot ishlab chiqarish fazasi 
qaytadan boshlanadi.