Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

Lusiy Anney Seneka 
(m.a.3-mil. 65-yy.) 
qulchilikning siyosiy xavfini tushundi va qullar 
bilan yumshoqroq munosabatda bo‘lishni taklif 
etdi, ular ham tabiatan ozod odam ekanligini tan 
oldilar. 
Shu davrda kolonatga, krepostnoylikka 
o‘tish kuchaydi. Ana shunday bir paytda 
milodning I asrida (2-yarmida) yangi diniy 
mafkura – xristianlik vujudga keldi. Uning 
asosiy aqidalari Injilda berilgan. Oddiy xo‘jalik faoliyati (mehnat) zarur 
va ulug‘ ish deb qaraladi. Dastlab qullar haq-huquqini himoya qilgan bu 
din, bu avloddan qutulish yo‘li yuqoridan, xudodan deb bilgan. O‘sha 
davrda bu dinning boshqa dinlardan afzalligi shu bo‘ldiki, xalqlar 
o‘rtasidagi etnik va ijtimoiy tafovutlar inkor etildi, din oldida hamma 
barobar deb e’lon qilindi. Keyinchalik bu din boshqa toifalar orasida 
ham tarqaldi. Dastlab xristianlik mulki umumiy bo‘lib, eksplutatsiya 
inkor etilgan, odatda, sadaqa hisobiga kun ko‘rilgan. Birinchi xristianlar 
ta‘qib ostiga olingan, ammo 325-yili Nikey Soborida xristianlikka Rim 
imperiyasining davlat dini maqomi berildi, 
40
А.Раззоқов, Ш.Ташматов, Н.Ўрмонов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. Дарслик. –Т.: 
“IQTISOD-MOLIYA” 2007. 23–24-б. 
Lusiy Anney Seneka 

---

46 
oqibatda u quldorlik va bo‘lajak feodal jamiyatining mafkurasiga 
aylandi. 
Milodiy yilning boshida ilk xristianlikning iqtisodiy g‘oyalari 
Avreliy Avgustin Blajenniy 
(353-430) asarlarida ham berilgan. U 
hammaning mehnat qilishi zarurligini, “ishlamagan tishlamaydi” 
(avvalo Pavelning fikri) g‘oyasini ilgari surdi (sotsializmning asosiy 
ta’limotini eslang), dehqonchilik eng faxriy kasb ekanligini aytdi, 
savdoni esa faqat foyda, naf olish uchun qilinadigan ish deb qoraladi. 
Aqliy mehnatni jismoniy mehnat kabi baholash muhim bo‘lib qoldi.