Nemis tilidagi grammatik tarjima metodikasi yoki usuli

Mavzuning yangiligi. Mavzu yuzasidan olib borilgan izlanishlar davomida ijtimoiy chegaralangan leksika, ularning turlari, yasalish usullari nemis tilidan o’zbek tiliga tarjima qilish, masalalari yoritiladi. Ishning maqsad va vazifalari.
Kurs ishining maqsadi quyidagilardir;

• 
  bo’lajak mutaxassislarning kasbiy tayyorgarlik sifatini ko’tarish
  

nemis tilini o’rganishga va o’rgatishga qiziquvchilar, turli til tizimiga mansub nemis va o’zbek tillaridagi tasviriy vositalar va ularning tarjima masalari bilan shug’ullanuvchilar uchun ma’lumotberish.
Tadqiqotlardan ko’zlangan maqsadlardan kelib chiqib quyidagi vazifalarni hal etish zarur deb topildi;

• 
  Tasviriy vositalar haqida ma’lumotberish;
  
• 
  Ijtimoiy chegaralangan leksikaning turli tillarda ifodalanishi, ulaning qiyosiy tasnifi;
  
• 
  Ijtimoiy chegaralangan leksikarning turli tillarda yasalishi, turlari, strukturasini badiiy matndan olingan misollar yordamida qiyosiytahlili;
  
• 
  Ijtimoiy chegaralangan leksika ning turli tillarda tarjima qilish masalalariga oydinlikkiritish;
  
• 
  Umumta’lim maktablari, akademik lisey va kasb kolejlarida olmon tili darslarida foydalanish yuzasidan uslubiy ko’rsatmalar berish va amaliyotga qo’llashga tavsiyaetish.
  

I.Bob.Nemis tilidagi grammatik tarjima metodikasidagi leksik tipologiya haqida tushuncha
1.1.Grammatik tarjima metodikasidagi leksik tipologiya haqida tushuncha

Tipologiya fani tillar sistemalarining turli ararxik birliklarini qiyosan umumlashtirib o’rganadi va mazmun planiga muvofiq normal tipologiya, semantik tipologiyaga bo’linadi. Til yaruslarining o’zaro aloqosiga ko’ra tipologiyaning quyidagi bo’limlari mavjud:

1. 
   fonologik va fonetiktipologiya
   

2. 
   morfologiktipologiya
   

3. 
   sintaktiktipologiya
   

4. 
   leksiktipologiya.
   

Yuqorida ko’rsatilganlardan tashqari satsiolingvistik tipologiya, grafik tipologiya, metodik tipologiya ham uchraydi. Tipologiya so’zi grekcha “tipos” –tip, tur, obraz, shakl, belgi va “logos” – so’z, fan so’zlarining qo’shilishidan yasalgan. Tipologiya hozirgi davrda hamma fanlar uchun xosdir. Shu nuqtai-nazardan lingvistik tipologiya tushunchasi makrokategoriyaning bir qismi hisoblanadi. Tipologiya predmet yoki hodisalarning tasvirlash protsessi bilan bog’liqligiga ko’ra ikkigabo’linadi:

1. 
   lingvistiktipologiya
   

2. 
   nolingvistiktipologiya
   

Lingvistik tipologiya tillar sistemalarini bir-biri bilan qiyoslash, til qonunlari va kategoriyalarini umumlashtirish, ularni tipologik klassifikatsiyalashni o’rganadi. Lingvistik tipologiyaning bu turi sof lingvistik tipologiya deyilib, ekstra lingvistik tipologiyagaqarama-qarshi qo’yiladi. Ekstra lingvistik tipologiya tilni mazkur tilga yaqin boshqa sistemalar, masalan, semiotik kommunikatsion va boshqa belgi sistemalar (sing. system) bilan qiyoslaydi va solishtiradi. Semistik sistema inson tili, hayvonot tili, mashina tili sistemasi va boshqalarni o’z ichigaoladi.

Nolingvistik tipologiya lingvistikadan boshqa fanlarda ishlatiladi. Nolingvistik tipologiya masshtabi juda keng bo’lib, geologiya, tarix, jamiyatshunoslik, botanika fanlarida san’at va adabiyotda, musiqa va umuman fanda turli predmet, hodisa va voqealarning o’xshashliklari va farqiga ko’ra klassifikatsiyasinio’rganadi.
Tipologiya sohasida qilingan ishlar hali umumtipologiya sohasiga ko’tarila olganicha yo’q. Tipologiyani turli konkret tarmoqlarga bo’lish asosan hozirgi davrga xosdir, chunki tipologiya haqidagi fan avval aniq va konkretbo’lmagan.
Umumiy tipologiya tillar sistemelarini umumiy kotegoriyalar asosida o’rganadi.
Hozirgi tilshunoslikda til umumiy tahlilining bir necha metodi mavjud bo’lib, ularning barchasi til analizi bilan shug’ullansa-da, xususiyatiga ko’ra ular bir-biridan farq qiladi va tillar sistemasini turli yo’llar bilan tekshiradi.
Ma’lum til yoki tillarning hozirgi holati, strukturasi tasviriy yoki deskriptiv metodga asoslanibo’rganiladi.
Turli tillar sistemalarini umumlashtirib, qiyoslab o’rganuvchi metod