482
13-mavzu. Avtomobiltransportivositalarinitanlash va hisoblash
Reja:
1.
Universal bortli va samosval avtomobillardan foydalanish
2.
Yakka avtomobil va avtopoezdlardan foydalanish
3.
Yuk
tashishning moki usuli
4.
Yuk transporti vositalariga bo‘lgan talab miqdorini hisoblash
Tayanch
so‘z
va
iboralar:
bortliavtomobil,
samosvalavtomobil,
yakkaavtomobil, avtopoezd, tengbaholimasofa, mokiusuli, tirkama, tyagach,
harakatvali, harakatritmi
Avtomobil transporti saroyidagi avtomobillar ayni
iqtisodiy hudud talablariga
to‘laroq moslangan bo‘lishlari zarur. Hajmi ko‘p va maxsuslashtirilgan yuklarni
tashish uchun mo‘ljallanilgan avtomobillarni tanlashga alohida ahamiyat berilishi
lozim. Transport vositalari
turlarini tanlash deyilganda, avtomobil transporti
saroylarini yuk
va yo‘lovchilar tashish xarakteriga ko‘proq
moslangan
avtomobil(avtobus), yarim tirkama tanloviga aytiladi. Transportvositalarini tanlashda
ularni yuqori samara bilan ishlashlari uchun zarur texnik ekspluatatsion va iqtisodiy
tomonlariga e’tiborni qaratish lozim. Ayniqsa yuklarni tashishda ular miqdori va
sifatlarini
kamaytirmasdan, tashish tannarxi iloji boricha arzon bo‘lishiga e’tiborni
kuchaytirish lozim.
1. Yuk avtomobillarini tanlashga qo‘yiladiganasosiy talablar
Avtomobil transporti vositasini tanlashda undan eng samarali foydalanishni
nazarda tutish hamda quyidagilarni hisobga olish lozim:
-tanlanayotgan yuk avtomobilining tashiluvchi yuk
turi va uning upakovkasi
(o‘rab joylashtirilganligi) mosligini;
-yuk oqimi yoki yuk partiyasi miqdori (hajmi), xarakteri,
tarkibi va tashish
masofasini;
-har xil, ayniqsa alohida sharoitni talab etuvchi yuklarni tashishda
avtomobillarni ishlatish yo‘l va iqlim sharoitlarini;
-ortish va tushirish operatsiyalari bajarish usularini. Mexanizatsiyalashtirilgan
usullarni qo‘llashda avtomobillarning yuk ko‘tarish qobiliyatini
ortish va tushirish
vositalari turi va quvvatiga mosligini;
-yuk oboroti tarkibini hisobga olgan holda ayni tashishning kelajakdagi
rivojlanishini;
-yuklarni tashib berish muddatiga ko‘ra
bajarilishini;
-amalda bor aniq sharoitlarda transport vositasining unumdorligini;
-har xil turdagi transport vositalarining qo‘llanishdagi tashish tannarxini.
