O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Якка автомобилнинг соатли иш унуми
Автопоезднинг соатли иш унуми
)
(
q
ап
Т
О
Tаа
юк
юк
Tаа
д
ап
н
а
Р
t
V
l
l
V
W












)
(
q
а
Т
О
Tа
юк
юк
Tа
д
а
н
а
Р
t
V
l
l
V
W













---

486
агар
ва
бўлса









)
(
q
а
Т
О
Tа
юк
юк
Tа
д
а
н
t
V
l
l
V



тб
юк
l
l

Pаа
Pa
W
W

)
(
q
ап
Т
О
Tаа
юк
юк
Tаа
д
ап
н
t
V
l
l
V











ЯККА АВТОМОБИЛЬ ВА АВТОПОЕЗД
ТАНЛОВИДА ТЕНГ БАҲОЛИ МАСОФА
),
(
Та
а
Тап
ап
та
о
ап
тап
о
а
ап
T
а
T
тб
V
q
V
q
t
q
t
q
V
V
l












Avtomobillarniyonilg‘iningsolishtirmasarfibo‘yichatanlash 
ткм
л
М
q
М
g
к
н
а
/
100
100






M
a
- 100 km masofa uchun asosiy yonilg‘i sarfi, litr; 
M
k
- 100 km masofa uchun qo‘shimcha yonilg‘i sarfi, litr; 
Avtomobilniyukko‘taruvchanlikbo‘yichatanlash 
1



Т
О
х
t
t

bu erda
T
м
юк
х
V
l
t



1





Т
О
T
м
юк
t
V
l


4.Moki usulida avtomobillarda yuk tashishni tashkil etish va unga zarur 
bo‘lgan tyagach va tirkama (yarim tirkama)lar sonini aniqlash
Tashishning moki usuli deyilganda, tyagach avtomobillarining mayatnikli 
marshrutlarida ularga ulangan bir tirkama (yarim tirkama)ni uzib chiqarish va 
boshqasini uning o‘rniga ulab jo‘natish usuli tushuniladi. Bunday usulda tashishni 
tashkil etilganda tirkamalarni ortish va tushirish vaqtlarida tyagachlar harakati 
to‘xtatilmasdan yuk tashish ishi davom ettiriladi. Ammo bunday usulni joriy etish 
uchun tirkamalar soni tyagachlar soniga nisbatan ancha ko‘p bo‘lishi zarur. 
Agar marshrutda faqat birgina tyagach harakat etadigan bo‘lsa, uni beto‘xtov 
harakatini tashkil etish uchun uchtadan kam bo‘lmagan tirkama kerak bo‘ladi: 

---

487
ulardan biri ortishda, ikkinchisi tushirishda va uchinchisi esa tyagach bilan birga 
harakatlanadi. Marshrutda ishlovchi tyagachlar bir nechta bo‘lgan taqdirda esa - ular 
bilan ishlovchi tirkamalar sonini ortish va tushirish, harakatda bo‘lish vaqtlariga ko‘ra 
aniqlanadi. 
Tirkamalarga bo‘lgan talab, ularning tyagach bilan birga harakatdagi miqdori 
(T
x
), yuk ortish joyidagi miqdori (T
o
) va yuk tushirishdagi joyidagi miqdori (T
t
) 
yig‘indisidan iborat bo‘ladi: 
Т
Т
Т
Т
Т
о
х
ум



Ortish va tushirish joylaridagi tirkamalar sonini tyagachlar harakati intervali 
I
T
va ortish yoki tushirish operatsiyalari ritmi R
o(t)
teng bo‘lishligiga ko‘ra aniqlanadi. 
Tyagachlar harakati oraliq intervali ularning yuk ortish yoki tushirish joylariga kirib 
kelish va chiqib ketish vaqtlariga teng bo‘lib, uni quyidagi formula bilan topiladi: 
Т
айл
T
A
t
I

BundaA
t
- marshrutda ishlovchi tyagach avtomobillarining soni; 
t
ayl
- tyagachning bir marotaba borib qaytish vaqti. 
Tirkamalarni yuklash ritmi, ya’ni navbatdagi tirkamani harakatga tayyorlash 
vaqti: 
)
(
)
(
)
(
Т
О
УУ
Т
О
Т
О
Т
t
t
R


Bunda:t
o(t)
- tirkamani yuklash(ortish yoki tushirish)daturish vaqti, soat; 
t
uu
- 
bir tirkamauzish va ikkinchisiga ulashga sarflanuvchi vaqt, soat; 
T
o(t)
- tirkamani ortish (tushirish) joyidagi soni. 
Tyagachlar ortish va tushirish joylarida to‘xtamas (uzilmas)dan ishlashlari 
uchun: 
T
Т
О
I
R

)
(
shartiga ko‘rabo‘lishi kerak. 
Oddiy mayatnikli marshrutda tashishda 
уу
T
ЮК
t
V
l
t
2
2


tyagachlar harakati oraliq intervali esa 
T
T
Т
УУ
ЮК
Т
айл
T
V
A
V
t
l
A
t
I





(
2
ortish-tushirish joylaridagi tirkamalar soni
 I
T
=R
o(t)
shartiga binoan:
)
(
2
)
(
)
(
)
(
T
УУ
ЮК
T
Т
уу
T
O
Т
О
V
t
l
V
А
t
t
Т






aniqlanadi.
YUqoridagilardan kelib chiqib, tirkamalar umumiy soni
)
)
(
2
)
2
(
1
(
T
уу
ЮК
уу
Т
О
T
Т
Т
о
х
ум
V
t
l
t
t
V
А
Т
Т
Т
Т










---

488
5. Yuk transporti vositalariga bo‘lgan talab miqdorini hisoblash 
Zarur bo‘lgan TV miqdorini umumiy holda aniqlash uchun ko‘rsatkichlar 
elementlari o‘rtacha miqdori, ekspluatatsion ishlar bir xil sharoitda bo‘lishi va ularni 
bajarish uchun bir turdagi TV bo‘lishi lozim. Bunday sharoitlar amalda juda kam 
uchraydi. 
Amalda avtotransport sharoitlarida bor TV har xil turda, ekspluatatsion ishlar 
ham turli sharoitlarda bo‘lib, ular har xil omillar ta’sirida o‘zgarib turadilar. SHuning 
uchun transport vositalarini hisoblarining ular turlari bo‘yicha, ba’zi hollarda esa 
avtotransport saroyi va yuk ishi (oboroti) bilan bo‘lgan markalari bo‘yicha hisoblash 
lozim bo‘ladi. 
Tashilishi lozim bo‘lgan tashish hajmi ma’lum bo‘lsa va TVning bir kunlik 
unumdorligini hisoblab, ularning ekspluatatsiyadagi miqdori va avtomobil saroyidan 
foydalanish koeffitsienti orqali avtotransport saroyi TV sonini aniqlanadi. 
Buning uchun loyihalashtirilayotgan tashish hajmi yoki ishi (oboroti) bir ish 
kunlik TV unumdorligiga bo‘linsa saroy bo‘yicha ekspluatatsiyadagi avtomobil-
kunlar miqdori aniqlandi: 
к
Э
Р
Р
АК


yoki
к
Э
Q
Q
АК


Bunda:

R - ATS bo‘yicha loyihadagi yuk tashish ishi (oboroti), tkm. 

Q - ATS bo‘yicha loyihadagi yuk tashish hajmi, t. 
R
k
- bir avtomobilning bir kunlik tkm dagi unumdorligi. 
Q
k
- bir avtomobilning bir kunlik t dagi unumdorligi. 
Ekspluatatsiyadagi avtomobil-kunlar miqdorini kelajak davr kalendar-kun 
ekspluatatsiyaga bo‘linib, ekspluatatsiya qilish uchun zarur bo‘lgan avtomobillar 
miqdori (A
e
)aniqlanadi