O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Xalqaro yuk tashish.
Xalqaro-yuk tashish 2 va undan ortiq davlatlar chegarasini kesib o‘tgan holda 
bajariladi. Bugungi kunda evropa va osiyo mamlakatlariga xalqaro tashishlar tashkil 
qilingan. Davlatlararo tuzligan ikki tomonlama bitimga muvofiq, avtomobil 
transportida xalqaro tashishlar bajariladi. Bitimga asosan tomonlarning tashishdagi 
majburiyatlari, yuk tashish turi va tavsifi belgilanadi.avtomobil umumiy massasi, 
gabarit o‘lchamlari, yo‘l qoidalari me`yoridan farq qilsa yoki xavfli yuk tashilsa, 
bitim tuzgan davlatlarning vakolati bor tashkilotlar tomonidan har bir avtomobilning, 
avtopoyezd yoki har bir qatnov uchun ruxsatnomadan tashqari yana maxsus 
shakldagi ruxsatnoma bo‘lishi kerak. Bitimda avtomobil va 

---

670
Abbreviatura
Nomi
Tash
kil 
topga
n yili
Web-server 
(sayt) 
manzili
Rus tilida
Lotin 
harfida
O‘zbek tilida
Tashkilo
tning ish 
tilida
Fia 
Fia 
Xalqaro 
avtomobil 
federatsiyasi 
Federatio
n 
nationale 
de g 
automobi
le 
1948 Www.fia.com 
Trans-figorut 
yevropa 
Trans-
figoroute 
yevrope 
Temperatura 
nazorati sharti 
asosida tez 
buziluvchan 
mahsulotlarni 
tashish 
bo‘yicha 
xalqaro 
tashkilot 
national 
organizat
ion for 
the 
carriage 
on hire 
or 
reward 
terms of 
perishabl
e food-
stuff in 
condition
s of 
controlle
d 
1955 Www.license.
org/trans/mai
n 
Msat 
Iru 
Avtomobil 
transporti 
xalqaro ittifoqi 
national 
road 
transport 
union 
1948 Www.iru.org 
Yekmt 
Ecmt 
Transport 
vazirlarning 
yevropa 
konferensiyasi 
Evropea
n 
conferen
se of 
ministers 
of 
transport 
1953 Www.oecd.or
g 

---

671
Haydovchining avtomobilni boshqarish hujjatlarini tan olish majburiyati 
ko‘rsatiladi. 
Asosiy xalqaro transport tashkilotlari.
Avtomobil transportida yuk va yo‘lovchilarni xalqaro tashish bilan 
shug‘ullanayotgan yuridik shaxslarning rahbarlari va yakka tartibdagi tadbirkorlar 6-
bandda ko‘rsatilgan talablardan tashqari o‘zbekiston Respublikasining xalqaro 
avtomobilda tashish sohasidagi xalqaro konvensiyalari, shartnomalari va bitimlari 
normalarini chegaralarini kesib o‘tish qoidalarini, transport vositalarining og‘irlik va 
gabarit parametrlariga qo‘yiladigan talablarini, “xalqaro avtomobilda tashishlarni 
bajarayotgan transport vositalari ekipajlari shunga tegishli yevropa bitimi” ga 
muvofiq xalqaro avtomobilda tashishlarni amalga oshirayotgan haydovchilarning 
mehnat va dam olish rejimiga qo‘yiladigan talablarni va boshqa talablarni bilish 
lozim. 
Yuklarni xalqaro tashish 3 ilovaga muvofiq. Cmr namunaviy shakliga binoan 
rasmiylashtirilgan tovar transport nakladnoylari mavjud bo‘lgan taqdirda amalga 
oshiriladi. 
Yuklar yuk avtomobillarida xalqaro qatnovda tashilganda 1 shakl (xalqaro) 7 
ilovaga muvofiq qo‘llaniladi. Shaharlararo va xalqaro tashishlarda tashish haydovchi 
tomonidan bir sutkadan ortiq muddat davomida bajariladigan taqdirda 4m va 1 
Yunktad 
Unktad 
Tijorat va 
rivojlantirish 
bo‘yicha bmt 
konferensiyasi 
United 
nations 
conferen
se on 
trade abd 
develop
ment 
1964 Www.unctad.
org 
Fiata 
Fiata 
Ekspeditorlik 
uyushmasining 
xalqaro 
federatsiyasi 
national 
federatio
n of 
freight 
forwarde
rs 
associati
ons 
1926 Www.fiata.co
m 
Kvteekoon 
Itc 
Bmt yevropa 
iqtisodiy 
komissiyasining 
ichki transport 
komiteti 
Un/ece 
inland 
transport 
committe 
1948 Www.unise.o
rg/trans/main/ 

---

672
shakllardagi yo‘l varaqalari mundane uzoqroz muddatga ham beriladi. Beriladigan 
yo‘l varaqasida avtomobil tegishli bo‘lgan tashkilotning shtampi va muhri bo‘lishi 
shart. Yuklar xalqaro yo‘nalishlarda tashilganda yuklarni yo‘llarda xalqaro tashish 
shartnomasi to‘g‘risidagi konvensiya shartlariga muvofiq jo‘natuvchi (yuk egasi) 
bilan tashuvchi o‘rtasida tashish shartnomasi tuziladi. Ushbu shartnoma cmr 
shaklidagi xalqaro tovar transport nakladnoyi tuzilishi bilan tasdiqlangan va tomonlar 
o‘rtasida shartnoma mavjudligini tasdiqlaydigan yuridik hujjat hisoblanadi. Cmr 
nakladnoyi 3 nuxsada tuziladi, jo‘natuvchi va tashuvchi tomonidan imzolanadi. 
Ushbu imzolar bosmaxona usluda bosilishi yoki jo‘natuvchi va tashuvchining 
shtempellari bilan almashtirilishi mumkin. 
Nakladnoyning birinchi nusxasi jo‘natuvchiga beriladi, ikkinchi nusxasi yuk 
bilan birga qo‘shib jo‘natiladi, uchinchi nusxasi tashuvchida qoladi. Xalqaro yuk 
tashishlarda katta yuk ko‘taruvchi avtomobillar va furgon avtopoyezdlardan 
foydalaniladi, hamda yoshi 21 yoshdan katta malakali va ishonchli haydovchilarga 
ruxsat etiladi. Xalqaro yuk tashishda haydovchilar ishi boshdan oxirigacha 
almashmasdan qatnash uchastka uslublarida juft bo‘lib (ikki kishilab) va smenali 
tashkil qilishadi. Haydovchiga xorijga jo‘natilganda o‘sha mamlakat valyo‘tasida yo‘l 
harakatlari beriladi. Yuk tashish ishlarida bojxona hujjati-mamlakatlararo yo‘l 
daftarchasi mavjud.