O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

: 
1.
 
Majburiy 
– ekologik xarakterdagi talablar (shovqin va zaxarlilik
), 
yo‘l 
harakati xavfsizligining texnik talablari: 

---

727
2.
 
Majburiy bo‘lmagan
– bajarish yoki bajarmaslik mumkin bo‘lganlar, 
masalan, osmaning turi: ressorli yoki pnevmatik. 
3.
 
Tashishni alohida bir shartlari bilan bog‘lik bo‘lgan talablar, masalan, atr 
kelishuviga mos ravishda tez buziluvchi yuklarni tashish, dopog/adr kelishuviga mos 
ravishda xavfli yuklarni tashish, mavjud tavsiyalarga mos ravishda og‘ir O‘lchamli va 
yirik gabaritli yuklarni tashish. 
Avtotransport vositalariga qo‘yilgan majburiy talablar gost va ost ga O‘xshab 
maxsus me’yoriy hujjatlar bilan chegaralangan. Xalqaro tashuvlarni bajarish uchun 
xalqaro talablarga mos bo‘lishi zarur. 
1958-yilda qabul qilingan transport vositalarini standartlash haqidagijeneva 
kelishuvi, bmtning yaik qoidalari quyidagilarga aniqlik kiritgan: shartnoma 
imzolaganhar bittadavlat, transport vositalarga bir xil talablarni qo‘yishi kerak: 
atmosferaga chiqadigan zararli moddalarga, shinalarga , rul boshqaruviga va 
x.k.larga. 
6.2. Transport vositalariga qo‘yiladigan og‘irlik – gabarit vakonstruktiv talablar 
Transport vositalariningog‘irlik va gabarit parametrlari bo‘yichadirektiv 
talablar.
BMT ning yaik direktivalariga asoslangan transport-ekspluatasiya chegaralash 
tizimiyevropa va yer yuzining boshqa kontinentlarida magistral avtotransportlarga 
nisbatan ishlab chiqilayotgan og‘irlik va gabarit parametrlari bo‘yicha talablarning 
asosi hisoblanadi. 
Bu tizim avtomagistral va avtoyo‘llarda harakat xavfsizligi talablariga mos 
ravishdatransport vositalarining uzunligi, eni va bo‘yini gabarit chegaralashni, 
ergonomik xarakterdagi avtopoyezdlarning ichki parametrlarini qo‘shimcha 
chegaralashni, avtopoyezdlarni dinamik gabaritlarini chegaralashniO‘z ichiga olgan. 
Og‘irlik bo‘yicha chegaralashlarga O‘qlarga qo‘yiladigan yuk chegaralashlari kiradi 
va u yo‘l-transporti inshootlarining (ko‘priklar, yo‘ldagi yo‘l O‘tkazgichlar, 
estakadalar va x.k) ko‘tarish imkoniyati bilan bog‘liq bo‘ladi.Transport vositalarining 
umumiy og‘irligi bo‘yicha chegaralashlar ularning komponovkasi, O‘qlarning soni va 
O‘lchamlariga bog‘liq. 
BMT ning yaik direktivalari talablariga mos ravishda xalqaro tashuvlarda 
ishlatiladigan avtotransport vositalariningO‘qlarga qo‘yiladiganog‘irlik chegaralari va 
gabariti quyidagilar: 
O‘qqa tushadigan og‘irlik
Yetakchi - 115 
Yetaklanuvchi- 100 
Ikkilangan yetakchi- 180 
Uchlangan- 240 
Avtomobilning to‘liq chegaraviy og‘irligi, tonnada
Qattiqssepkali2 O‘qli avtomobil- 18 
Qattiqssepkali3 O‘qli avtomobil- 25 

---

728
Qattiqssepkali4 O‘qli avtomobil- 30 
4 mostli avtopoyezd - 36 
5 va 6 O‘qli avtopoyezd- 40 
4 O‘qli sedelli tyagach - 36 
5 mostli sedelli tyagach- 40 
6 va undan ortiq O‘qli sedel tyagachi- 41 
2 mostli prisep- 18 
Avtomobilning gabarit O‘lchamlari 
Uzunligi 
Qattiq- 12 m 
Yarimtirkamalisedel tyagachlari- 16,5 m 
Bitta tirkamali avtopoyezdlar - 18,75 m 
balandligi- 4 m 
eni - 2,55 -2,6 m 
Yes davlatlarida gabarit chegaralashlarni qoidalarini buzish katta moliyaviy 
yoki moliyaviy -huquqiy xarakterdagi jarimalarga (16-jadval), ba’zi hollarda esa chet 
elliklar uchun viza chegaralashlarga olib keladi.