O. T. Husanov konstitutsiyaviy
Karimov I.A. 0 ‘zb ek iston d a d em okratik o ‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik ja m iy a ti
Yüklə 10,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2-§. Inson huquqlari va erkinliklarini ta’minlashda m illiy huquq tizim ining o‘rni
|
1 Karimov I.A. 0 ‘zb ek iston d a d em okratik o ‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik ja m iy a ti
asoslarini sh ak llan tirish n ing a so siy y o ‘nalishlari. - Т.: « 0 ‘zb ek iston », 2 0 0 2 . 21-bet. 138 Agar davlatda yetarli iqtisodiy, moddiy, moliyaviy manbalar, imkoniyatlar bo‘lmasa, huquqlarni amalga oshirish uchun sharoit bolmaydi. Davlat iqtisodiy tomondan qanchalik kuchli bo‘lsa, huquq va erkinliklardan foydalanish imkoniyati ham shuncha kuchayib boradi. Bilim olish, ta ’minot olish, tibbiy xizmatdan foydalanish imkoniyatlarining kengayishi davlatning iqtisodiga bevosita bog‘liq. Bulardan tashqari, huquq va erkinliklarning kafolatlanishida jamoatchilik nazorati ham alohida o‘rin tutib, bunda nodavlat tashkilotlar ham ishtirok etadi. Demak, huquq va erkinliklarning kafolatlari deganda, ularni ta ’minlash, amalga oshishi uchun yetarli asoslar va zarur mexanizm mavjudligi tushuniladi. Huquq va erkinliklarning kafolatlari tizimi huquqiy, siyosiy, iqtisodiy asoslardan va ularning amalga oshishini ta’minlay oladigan mexanizmdan iborat bo'ladi. 2-§. Inson huquqlari va erkinliklarini ta’minlashda m illiy huquq tizim ining o‘rni Inson huquqlari masalasi davlatning nafaqat ichki masalasi balki xalqaro ahamiyatga ham egadir. Inson huquqlarini ta’minlashda xalqaro tashkilotlar, ular tomonidan qabul qilingan hujjatlar alohida rol o‘ynaydi. Lekin, har bir shaxs, inson, asosan, biror-bir mamlakat hududida yashaydi va ko‘pincha ma’lum mamlakatning fuqarosi hisoblanadi. Shuning uchun alohida shaxslar, fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta ’minlashda davlat markaziy o‘rinda turadi. Davlat buning uchun, eng avvalo, insonlarning huquqini ta’minlovchi huquq tizimini yaratadi. Ya’ni inson huquqlarini ta ’minlovchi huquq tizimi milliy huquq tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi. M amlakatimizda inson huquqlarini ta’minlovchi milliy huquq tizimida 0 ‘zbekiston Konstitutsiyasi alohida o‘rin tutadi. Konstitutsiyada inson va fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklari mustahkamlanadi, ularni ta ’minlash yo‘llari belgilanadi. Konstitutsiya insonlarga tegishli barcha huquqlarni qayd qila olmaydi, faqat inson uchun eng zarur hayotiy huquq va erkinliklarni mustahkamlab qo‘yadi. Konstitutsiyamiz ishlab chiqilayotgan vaqtda inson huquqlari bo‘yicha xalqaro ahamiyatga ega asosiy hujjatlar: «Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi», «Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g ‘risida»gi xalqaro pakt, «Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g ‘risida»gi xalqaro pakt va unga qo‘shimcha (fakultativ) Protokollarning qoidalaridan keng foydalanildi. Bundan tashqari, inson huquqlariga taalluqli xalqaro hujjatlar: «Xotin-qizlarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish to‘g ‘risida»gi Konvensiya, «Bola huquqlari to‘g ‘risida»gi Konvensiya va boshqa hujjatlarga qo‘shilish bilan mamlakatimiz o‘z zimmasiga shu hujjatlar ko‘rsatmalarini bajarish va hujjat qoidalarini milliy qonunchiligimizga singdirish majburiyatini oldi. 139 Agar xalqaro hujjatlardagi qoidalar m am lakatlarning bajarishi uchun ko‘rsatm a bo‘lsa, har bir mamlakat, jumladan, 0 ‘zbekiston milliy qonunchiligida ana shu ko‘rsatm alarni am alga oshirish choralari ham belgilanadi va shu bilan inson huquqlarini ta ’minlash real voqelikka aylanadi. Inson huquqlari, ularning asosiylari Konstitutsiyamizda ko‘rsatilgan bo‘lib, ularni ta ’minlash yo‘llari haqida Konstitutsiyada ko‘rsatm alar bo‘lsa, shu huquqlarni yanada kengroq ta ’minlash imkoniyati Konstitutsiya asosida qabul qilingan boshqa qonunlarda belgilangan. M am lakatim izning inson huquqlarini ta’minlovchi qonunlari qatoriga Saylov va M ehnat kodekslari, «Fuqarolik to‘g ‘risida»gi, «Ta’lim to‘g ‘risida»gi, «Ijtimoiy ta’minot to‘g ‘risida»gi va ko‘plab boshqa qonunlarni ko‘rsatish mumkin. Ular Konstitutsiyada qayd qilingan inson va fuqarolarning huquqlarini ta’minlash mexanizmlarini ham yaratgan. Bulardan tashqari, ko‘plab normativ-huquqiy hujjatlar, idoraviy hujjatlar inson huquqlarini ta ’minlashda muhim rol o‘ynaydi va milliy huquq tizimini boyitadi. M amlakatimizda qabul qilinayotgan har qanday normativ-huquqiy hujjat inson huquqlari, manfaatlari ustuvorligi prinsipini ta ’minlashni nazarda tutadi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev inson huquq va erkinliklarini himoya qilishning muhim kafolati sifatida, Konstitutsiya va qonun ustuvorligi, qonuniylik prinsipini ta ’minlashni ko'rsatadi1. Yüklə 10,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|