O. T. Husanov konstitutsiyaviy

4-§. O ta-onaning farzandlar oldidagi majburiyati
O ta-onaning farzandlar oldidagi burchining konstitutsiyaviy darajada 
mustahkamlanishi yosh avlodga bo‘lgan e’tiborni ko‘rsatadi. Ota-ona farzand 
ko‘rgach, uni voyaga yetkazishi, tarbiyalashi shart. Tarbiyasiz, yetarli ta ’minotsiz 
farzand jamiyatda o‘z o‘rnini topishi u yoqda tursin, jamiyat uchun xavfli shaxsga 
aylanadi.
Konstitutsiyaning 64-moddasida: «Ota-onalar o‘z farzandlarini voyaga 
yetgunlariga qadar boqish va tarbiyalashga majburdirlar», - deb belgilangan. 
Bundan kelib chiqadiki, majburiyat ikki narsani hal qilishga qaratilgan, birinchisi, 
farzandlarni boqish, ikkinchisi, tarbiyalash.
Farzandni boqish deganda, voyaga yetguncha barcha moddiy ehtiyojlarini 
qondirish, yashash i uchun en g z a r u r im koniyatlarni yaratish tushuniladi. 
Bu - ovqatlantirish, kiyintirish, bolalarni yashashi uchun zarur jihozlar bilan 
ta ’minlash, o‘qitish, o‘qish va bilim olishi uchun zarur o‘quv qurollari va jihozlar 
bilan ta ’minlashdir.
182

---

Bunda har bir ota-ona o‘z moddiy imkoniyatlaridan kelib chiqib, tegishli 
sharoitlarni yaratadi.
Ota-onaning muhim va mashaqqatli majburiyati bolani tarbiyalashdir. 
M aktabgacha bola to‘la ota-ona ixtiyorida bo‘ladi. Ayrim bolalar maktabgacha 
tarbiya muassasalarida bo‘lishi ham mumkin. Bola maktabgacha ota-ona 
ixtiyorida bo‘lganda, bolaning tarbiyasiga faqat ota-ona javobgar. Shu davrdan 
boshlab bolada atrofdagi va oiladagi hodisa, voqealarga munosabat shakllana 
boshlaydi. Shuning uchun bola ongida faqat ijobiy qarashlar shakllanishi uchun 
ota-ona katta ishlar olib borishi, barcha yaxshi ishlar, odatlar, xislatlar, voqealar 
haqida bolaga tushunchalar berishi, televizordagi bolalar uchun ko‘rsatuvlarga 
ularni jalb qilishi juda ham muhim. Bola tarbiyasida ularni tabiatga, o‘simlik va 
hayvonlarga yaxshi munosabatda bo‘lish ruhida tarbiyalash alohida rol o‘ynaydi. 
Tarbiya natijasida o‘simlik va hayvonot dunyosiga do‘stlik ruhini vujudga keltirish 
zarur. Bola tarbiyasi natijasida ularning bir-biriga, kattalarga hurmati, mahalla, 
Vatanga hurmatining boshlang‘ich asoslari vujudga keladi.
Bola tarbiyasida, eng muhimi, nafaqat tushuntirish, o‘rgatish, balki shaxsiy 
o‘rnak ko‘rsatishdir. Bola uchun ota-onaning yurish-turishidan o‘rnak olish, 
ularga taqlid hissi juda kuchli. Ana shu narsadan to‘g ‘ri foydalanish zarur.
Bolani boqish va voyaga yetkazish majburiyatida bolalarni o‘qitish, o‘qishi 
uchun zaru r sharoitlarni yaratish, bolaning qobiliyatiga qarab bilim berishni 
amalga oshirish, o‘quv dargohidagi ishlarini kuzatib turish muhim hisoblanadi.
Oila buzilib, ota-ona ajrashgan holda ham ota-ona majburiyati bekor 
bo‘lmaydi. Bola kim bilan qolishidan qat’iy nazar ikkala tomon ham bola uchun 
g ‘am xo‘rlik qilishi shart. Bu ixtiyoriylik asosida bo‘lmasa, majburiy tarzda 
aliment undirish bilan amalga oshiriladi.
Bola voyaga yetguniga qadar barcha ehtiyojlarini imkoniyat darajasida 
qondirgan ota-onalar majburiyatni ado etgan hisoblanadi. Otalik, onalik 
majburiyatlarini bajarmaganlar qonun asosida ota-onalik huquqidan mahrum 
qilinadi.
Voyaga yetmaganlarning huquqlarini himoya qilishda 2020-yil 25-fevraldagi 
«Bola huquqlari kafolatlari to‘g ‘risida»gi Qonun muhim ahamiyatga ega.
Keyingi paytlarda mamlakatimizga turli diniy oqimlarning kirib kelishi 
va ularning hurujlari, narkomaniya kasofatining paydo bo‘lishi ulardan 
farzandlarimizni saqlash choralarini kengroq ko‘rishni taqozo etmoqda. Bu esa, 
yana tarbiyaga e’tiborni kuchaytirish, barcha kuchni unga sarflashni, bu ishda 
maktab, mahalla hamkorligini o‘rnatish zaruriyatini keltirib chiqaradi.