O. T. Husanov konstitutsiyaviy

5 -§ . K on stitu tsiya — q o n u n ch ilik asosi
Konstitutsiyaning yuridik xususiyatlaridan biri sifatida uning boshqa huquqlar 
uchun baza, asos bo‘lishi ko‘rsatilgan edi. Qonun huquq ifodalanadigan asosiy 
hujjatlardan biri bo‘lganligi sababli, uning vujudga kelishida ham Konstitutsiyani 
asos, baza deb hisoblashimiz mumkin.
Eng avvalo, shunga e’tibor berish kerakki, qabul qilinadigan qonunlar 
Konstitutsiyaga zid bo‘lmasligi kerak. Bu - qonunlarni yaratishdagi asosiy 
prinsip. Ikkinchidan, qabul qilinadigan qonunlar Konstitutsiya normalariga 
tayanishi, uni hayotga tatbiq qilishni nazarda tutishi, Konstitutsiyada nazarda 
tutilgan qoidani yanada to‘laroq tartibga solishni maqsad qilishi shart.
Masalan, Konstitutsiyaning 37-moddasida: «Har bir shaxs mehnat qilish, 
erkin kasb tanlash, adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko‘rsatilgan 
tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir», - deb belgilangan. Bu 
mehnat munosabatlariningasoslarigina hisoblanadi, mehnat munosabatlari shular 
bilangina tugamaydi. Ular juda keng. Endi shu asosiy mehnat munosabatlaridan 
kelib chiqadigan boshqa munosabatlar mehnat qonunlari bilan tartibga solinadi. 
Demak, Konstitutsiya mehnat qonunini yaratish uchun asos bo'ldi.
Xuddi shuningdek, Konstitutsiyada belgilangan ijtimoiy ta’minot olish masalasi, 
tibbiy xizmatdan foydalanish, bilim olish masalalari yoki atrof tabiiy muhitga 
ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lish masalasi, harbiy xizmatni o‘tash burchlari 
ham masalani har tomonlama tartibga soluvchi qonunlar bo‘lishini taqozo etadi.
Konstitutsiyaning ko‘pchilik moddalarida esa, shu masala qonun bilan 
tartibga solinishi tartibi aniq ko‘rsatib qo‘yilgan. Masalan, referendum masalasini 
belgilagan 9-modda, fuqarolik masalasini belgilagan 21-modda, fuqarolarning 
murojaat qilishi haqidagi 35-modda, Prezident saylovlariga taalluqli 90-modda, 
Vazirlar Mahkamasiga taalluqli 98-modda, mahalliy hokimiyat organlari 
faoliyatiga taalluqli 102, 103-moddalar, o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatiga 
taalluqli 105-modda, saylov tizimiga taalluqli 117-modda, Prokuratura faoliyatiga 
taalluqli 120-modda, qurolli kuchlar faoliyatiga taalluqli 125-moddalarda shu 
masalalar qonun bilan tartibga solinishi ko‘rsatib o‘tilgan.
Konstitutsiya qonunchilik asosi deganda, konstitutsiyaning o‘zida qonun 
qabul qilish va e’lon qilish jarayoni asoslari belgilab qo‘yilganligini ham ko‘rsatish 
mumkin.
34

---

Konstitutsiyaning 78-moddasida Oliy Majlis qonun chiqaruvchi hokimiyatni 
amalga oshirishi belgilab qo‘yilgan. 83-moddasida qonunchilik tashabbusiga 
ega subyektlar doirasi belgilangan va 84-moddada qonun yaratish jarayoni 
mustahkamlangan. Unga asosan, qonun Qonunchilik palatasi tomonidan qabul 
qilinib, Senat tomonidan ma’qullanib, 0 ‘zbekiston Respublikasining Prezidenti 
tomonidan imzolangach va qonunda belgilangan tartibda rasmiy nashrlarda 
e’lon qilingach, yuridik kuchga ega bo‘ladi. Qonunlar oddiy ko‘pchilik ovoz bilan 
konstitutsiyaviy qonunlar mutloq ko‘pchilik ovoz bilan ( 0 ‘zbekistonda uchdan 
ikki qism ovoz bilan) qabul qilinadi.
Qonun qabul qilish jarayoni keng ravishda darslikning boshqa mavzularida 
bayon qilinadi.