O. T. Husanov konstitutsiyaviy

partiya va harakatlar a’zosi bo‘la olmaydi va boshqa haq to‘lanadigan ishda 
ishlay olmaydi.
Prokuratura organlari faqat qonuniylikni mustahkamlash bilan shug‘ullan- 
masdan, qonunlarning vujudga kelishi, takomillashuvida, ya’ni qonunchilik jara­
yonida ham ishtirok etadi. Konstitutsiyaning 83-moddasiga asosan, 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Bosh prokurori qonunchilik tashabbusi huquqiga ega.
4-§. Prokuratura organlarining tizim i, xodimlarni lavozimga
tayinlash, prokuratura ishini tashkil qilish
0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 119-moddasida prokuror 0 ‘zbe- 
kistonning ma’muriy-hududiy tuzilishlarida: QoraqaIpog‘iston Respublikasida, 
viloyatlarda, tumanlarda, shaharlarda faoliyat ko‘rsatishi belgilanib, prokuratura 
tizimining konstitutsiyaviy asosi o‘rnatilgan.
Prokuratura yagona va markazlashgan asosda tashkil etiladigan organ 
hisoblanadi.
«Prokuratura 
to‘g ‘risida»gi 
Qonunning 
5-moddasida: 
«Prokuratura 
organlari 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori rahbarlik qiladigan yagona 
markazlashgan tizimni tashkil etadi hamda quyi turuvchi prokurorlar yuqori 
turuvchi prokurorlarga va 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo‘ysunishi 
hamda hisobdorligi asosida faoliyat ko‘rsatadi», - deb prokuratura tizimining 
o‘ziga xosligi belgilangan.
Yuqori turuvchi prokuror quyi turuvchi prokurorga ko‘rsatmalar berishga 
yoxud uning har qanday qarorlarini o‘zgartirish, bekor qilish huquqiga 
egaligi, shuningdek, o‘z bo‘ysunuvidagi boshqa prokurorlarning ishlari to‘g ‘ri 
tashkil etilishi uchun to‘liq javobgarligi o‘rnatilganligi prokuratura tizimining 
markazlashganligini ko‘rsatadi.
0 ‘zbekiston Respublikasida quyidagi prokuratura organlari tashkil qilinadi.
1. 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi.
2. QoraqaIpog‘iston Respublikasi prokuraturasi.
3. Viloyatlar va Toshkent shahar prokuraturasi.
369

---

4. Tumanlar va shaharlar prokuraturalari.
5. Viloyat prokuraturalariga tenglashtirilgan 0 ‘zbekiston Respublikasi 
harbiy prokuraturasi, 0 ‘zbekiston Respublikasi transport prokuraturasi.
6. Tuman prokuraturalariga tenglashtirilgan harbiy okruglar, hududiy 
harbiy, transport va ixtisoslashtirilgan prokuraturalar.
7. 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Iqtisodiy 
jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti va uning joylardagi bo‘limlari.
8. 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro 
byurosi va uning joylardagi bo‘limlari.
Sharoitdan kelib chiqib, ijtimoiy munosabatlarni vujudga kelishi va yangi 
vazifalarni paydo bo‘lishi prokuratura tizimiga, uning tarkibiy tuzilmalariga 
o‘zgartirish kiritishga olib kelishi mumkin. «Bo‘stonliq tumanida boshqaruvning 
alohida tarkibini joriy etish orqali turizmni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari 
to‘g ‘risida»gi 2020-yil 28-avgustdagi Prezident Farmoniga asosan, Bosh 
prokuratura tizimida «Tabiatni muhofaza qilishga oid qonunchilik ijrosi ustidan 
nazorat hamda yerlardan noqonuniy foydalanishni bartaraf etish bo‘yicha 
ixtisoslashtirilgan prokuratura tashkil etish belgilandi»1.
Barcha prokurorlarning vakolat muddati besh yil.
Konstitutsiyaga binoan 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurori Prezident 
tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod qilinadi (93-moddaning 
12-bandi), bu haqdagi Prezident farmoni Oliy Majlis Senati tomonidan 
tasdiqlanadi (80-moddaning 6-bandi).
Bosh prokuror o‘rinbosarlari ham Prezident tomonidan lavozimga tayinlanadi 
va lavozimdan ozod qilinadi2. Bosh prokuratura huzuridagi departament va byuro 
direktorlari ham Prezident tomonidan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod 
qilinadi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi prokurori 0 ‘zbekiston Respublikasi Bosh 
prokurori bilan kelishilgan holda Qoraqalpog‘iston Respublikasining Oliy vakillik 
organi tomonidan tayinlanadi.
Viloyatlarning prokurorlari, Toshkent shahar prokurori, tuman va shahar 
prokurorlari, ularga tenglashtirilgan prokurorlar 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Bosh prokurori tomonidan tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi. Barcha 
prokurorlarning vakolat muddati besh yil.
0 ‘zbekiston Respublikasi prokuratura tizimiga kiruvchi barcha prokurorlar 
faqat tayinlash yo‘li bilan lavozimni egallaydi. Bu prokuratura organlarining 
boshqa davlat organlaridan farqini ko‘rsatuvchi xususiyat hamdir.
Respublika Bosh prokurorini tayinlashda va lavozimidan ozod etishda 
Prezident va Oliy Majlisning Senati ishtirok etadi: unda Prezidentning Bosh