O. T. Husanov konstitutsiyaviy

M avzuni m ustahkamlash uchun savollar
1. Konstitutsiyaning ustunligi nima?
2. Q onunning ustunligi nima?
3. Konstitutsiya, qonun, normativ hujjatlarning munosabati qanday?
4. Qonuniylik nima?
5. Qonuniylik prinsipi qanday ta ’minlanadi?
6. Konstitutsiya va qonunning ustunligi qanday ta ’minlanadi?
7. Konstitutsiya va qonunlarga amal qilmaslik qanday oqibatlarni keltirib 
chiqaradi?
8. Konstitutsiya qoidalarini noto‘g ‘ri talqin qilish nimaga olib keladi?
89

---

VII bob. TASHQI SIYOSATNING KONSTITUTSIYAVIY ASOSLARI
l-§ . Tashqi siyosat yuritish - davlatning muhim vazifasi
H ar qanday davlatning ichki va tashqi funksiyasi mavjud bo‘lib, bu masala 
keng ravishda «Davlat va huquq nazariyasi» fanida o‘rganiladi.
Davlatning tashqi funksiyasi, o‘z navbatida, tashqi siyosat olib borish 
zaruratini vujudga keltiradi. Ayniqsa, hozirgi «globallashuv» davrida to‘g ‘ri 
tashqi siyosat olib borish davlatning muhim vazifasi bo‘lib qolmoqda.
H ar qanday davlatning tashqi siyosati, mamlakat xavfsizligini ta ’minlash, 
xalq farovonligiga erishish, jahon hamjamiyatida o'zining munosib o‘rnini 
topishiga qaratilgandir.
Tashqi siyosat harbiy, iqtisodiy, madaniy aloqalarni vujudga keltiradi va 
mam lakat manfaatiga xizmat qiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, dunyodan ajralib emas, 
dunyodagi barcha m amlakatlar bilan tenglik asosida hamkorlik qilish, jahon 
hamjamiyatida o‘z o‘rnini topishiga qaratilgan tashqi siyosat olib bormoqda.
0 ‘zbekistonning tashqi siyosati o‘zaro hurmat, manfaatlar muvozanatiga 
asoslanadi.
Yuqorida tilga olingan tashqi siyosatning asosiy vazifasi milliy xavfsizlikni, 
fuqarolar xavfsizligini ta ’minlash, mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish uchun 
jahondagi imkoniyatlardan foydalanish, xorijiy mamlakatlarda qulay bozorlar 
topish hisoblanadi.
Shu maqsadda (mudofaa maqsadida) 0 ‘zbekiston o‘z Qurolli Kuchlarini 
shakllantirdi. Ularni zamonaviy qurol-yarog‘lar bilan ta ’minladi. Bu borada 
boshqa davlatlar bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘ydi.
Tashqi siyosat natijasida chet el investitsiyalarining 0 ‘zbekistonga kelishi 
uchun imkoniyat va sharoitlar yaratildi. Ko‘plab xorij davlatlarning korxona va 
tashkilotlari bilan qo‘shma korxonalar tashkil qilindi va bu ish davom etmoqda.
0 ‘zbekistonning tashqi 
siyosati 
insonparvarlikka 
asoslangan. 
Uning 
natijasida mamlakatimiz turli tabiiy ofatlarga uchragan davlatlarga iqtisodiy 
yordam ko‘rsatdi.
0 ‘zbekistonning tashqi siyosatidagi eng asosiy masala qo‘shni davlatlar bilan 
tinch-totuv yashash, keng hamkorlik qilish hisoblanadi. Lekin bu 0 ‘zbekistonning 
uzoqda joylashgan mamlakatlar bilan aloqasiga to‘sqinlik qilmaydi. Hozirgi 
kunda 0 ‘zbekiston dunyoning barcha joylarida, Afrika, Amerika, Evropada 
joylashgan davlatlar bilan o‘zaro manfaatdorlikda hamkorlik qilmoqda.
0 ‘zbekistonning tashqi siyosatini belgilashda, yuritishda Oliy Majlis va 
Prezident tegishli vakolatlarga ega. Masalan, Oliy Majlis Konstitutsiyaning 
78-moddasining 
tegishli 
bandlariga 
binoan, 
tashqi 
siyosatning 
asosiy 
yo‘nalishlarini belgilaydi hamda davlat strategik dasturlarini qabul qiladi; xalqaro 
shartnomalarni ratifikatsiya va denonsatsiya qiladi; Prezidentning urush e’lon
90

---

qilish to‘g ‘risidagi farmonini tasdiqlaydi; Oliy Majlis Senati chet davlatlardagi 
diplomatik hamda boshqa vakillarni tayinlaydi va lavozimidan ozod qiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tashqi siyosat sohasida quyidagi vazifa 
hamda vakolatlarga ega: 0 ‘zbekistonning suvereniteti, xavfsizligi va hududiy 
yaxlitligini muhofaza etishga doir choralarni ko‘radi; xalqaro muzokaralar 
olib boradi, shartnoma, bitimlarni imzolaydi, ular asosidagi majburiyatlarning 
bajarilishini ta ’minlaydi; diplomat va boshqa chet el vakillaridan ishonch 
yorliqlarini qabul qiladi; diplomat va boshqa vakillarni tayinlash uchun Senatga 
taqdim etadi; tashqi siyosatning eng muhim masalalari yuzasidan Oliy Majlisga 
m a’ruza taqdim etadi; tashqaridan hujum yoki tajovuz bo‘lganda yoki mudofaa 
qilish yuzasidan tuzilgan shartnoma majburiyatidan kelib chiqib, zarurat bo‘lsa, 
urush holati e’lon qiladi. Oliy Majlis va Prezidentning xalq nomidan tashqi 
aloqalarda ishtirok etishini avvalgi boblarda aytib o‘tgan edik.
Tashqi siyosatda Vazirlar M ahkamasi ham ishtirok etib, Konstitutsiyaning 
98-moddasiga asosan, Prezidentning topshirig‘iga binoan Bosh vazir xalqaro 
munosabatlarda Vazirlar M ahkamasi nomidan ish ko‘radi.
Tashqi davlat siyosatini yo‘lga qo‘yish va olib borishda 0 ‘zbekiston Tashqi 
ishlar vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi muhim rol 
0
‘ynaydi1.