O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Бэкон Ф. Сочинения. В двух томах. Том 2. М ., 1972, 12-bet



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə217/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Бэкон Ф. Сочинения. В двух томах. Том 2. М ., 1972, 12-bet.
290


yevropalik faylasuflardan biri Tomas Gobbsdir1. Gobbs o'zining 
asarlarida inson bilan jamiyat o‘rtasidagi aloqadorlikni o‘rganishga 
e ’tibor berdi. Uning fikriga ko‘ra, jamiyat juda katta mexanizm 
bo‘lib, inson o‘sha buyuk mashinaning muruvvatlaridan biridir. 
Insonning ijtimoiy mohiyatini Gobbs o ‘ta chegaralangan mexa- 
nik holatda sharhlaydi.
Gobbsning tushuntirishicha, barcha odamlar o ‘z tabiatla- 
riga ko‘ra teng, o ‘z maqsadlariga erishmoq uchun bir xil 
imkoniyatga, bir xil qobiliyatlarga ega bo'ladilar. Davlatning 
qonunlari boshqa birovlarga zarar keltirmasligi uchun ba’zi 
kishilar erkinligini cheklab qo‘yish zarur. Chunki yuqori 
darajadagi imkoniyat va qobiliyatga ega bo‘lgan kishilar o ‘z 
navbatida, serjahl va xudbindirlar. Ushbu muammolar haqida 
fikr yuritgan faylasuf kishilardagi erkinlik jamiyatdagi turli 
axloqiy qoidalar, normalar, qonunlar yordamida cheklangan- 
ligi uchun ham odamlar jamiyatga nisbatan urush holatida 
turadilar. «Inson inson uchun bo‘ri» holatida bo‘ladi, degan 
xulosaga keladi.
Gobbs 
0
‘zining «Leviofan» asarida2 insonning jamiyatdagi 
o‘rnini aniqlashga alohida e’tibor bergan. Uning fikriga muvofiq, 
«fuqarolar jamiyati odamlarning oddiy yig‘indisi emas»3. Bu 
maxsus uyushma ma’lum rivojlanish tendensiyalari va o‘ziga xos 
turli ziddiyatlari bilan ifodalanadi. Gobss o‘zining bir qator 
asarlarida insondagi tabiiylik bilan ijtimoiylik orasidagi aloqador- 
lik masalalarini o‘rganishga ham alohida e’tibor berdi. Uning 
tushuntirishicha, insondagi barcha qobiliyatlar tabiiy va o‘zlashtirib 
olingan qobiliyatlardan iborat bo‘ladi. Xususan, uning yozishicha
«inson tabiati ovqatlanish, ko‘payish, his qilish va fikr yuritish 
kabi qobiliyatlar yig‘indisidan iborat. Bu qobiliyatlarni biz bir

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin