Obidjon karimov

JANRLARI
Reja:
1.Fard janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari: hajm, mavzu va 
g ‘oya.
2.Navoiy fardlari.
3.М иатш о janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
4.Ta'rix janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
5.Chiston.
6.Navoiy, Ogahiy, Uvaysiy chistonlari.
7.Xulosa.
FARD
Fard (Jjs) ning ko‘pligi - mufradot - arabcha so‘z bo‘lib, yolg‘iz, 
yagona, yakka degan ma'nolami bildiradi. Adabiy termin sifatida 
esa «klassik lirikaning eng kichiq janri, yolg‘iz bir baytdangina 
iborat bo‘lgan she'r».
Bu janr fors-tojik, arab va turkiy xalqlar adabiyotida, jumladan, 
o ‘zbek adabiyotida keng tarqalgan. Fard alohida asar bo‘lib, 
mustaqil holda keladi, lekin shu bilan birga и katta hajmli asarlar 
to ‘qimasiga kirib, xulosa yasash, «qissadan hissa» chiqarish 
vazifasini o ‘taydi.
Alisher Navoiy fard termini qatorida bayt so‘zini ham qo ‘llaydi. 
Uning «Mahbubul-qulub», «Munshaot» asarlarida shunday holni 
ko‘rish mumkin. Lekin turli matnlar orasida kelgan baytlar hamma 
vaqt ham fard boMavermaydi. Ular muallifning biror boshqa 
asaridan ajratib olingan va situatsiyaga mos holda keltirilgan 
boMishi mumkin.
Masalan, Navoiy «Mahbubul-qulub» asarida shunday deb 
yozadi:
«Har 
kimgakim. 
bir vafo 
ko‘rguzdum, 
yuz 
bevafolig‘ 
ko‘rmaguncha qutulmadim. Va har kim bilakim bir mehr-u 
muhabbat oyini tuzdum, ming javru mazallat tortmaguncha xalos 
bo‘ lmadim.
Bayt:
60

---

Kimga qildim bir vafokim, yuzjafosin ko'rmadim,
Ко ‘rguzub yuz mehr, ming dardu balosin ко ‘rmadim.
Bu yerda keltirilgan misralarning fard emasligi oydin. Navoiy 
o ‘zining mashhur g ‘azali matlaini vafo to ‘g ‘risida fikr yurita turib 
keltiradi.
Fard g ‘oyaviy-tematik jihatdan didaktik va falsafiy poeziyaga 
yaqin turadi.
Ularda 
shoirlar 
k o ‘pincha 
o ‘zlarining 
axloqiy-tarbiyaviy 
fikrlarini, falsafiy qarashlarini beradilar. Shuning uchun fardlar 
hikmatli so'zlar, maqol-matallar darajasida boMadi.
Masalan, Navoiyning ayrim fardlarini ko'raylik: