boshda kelgan «Ь» (ч->) oxiriga payvand qilinadi, natijada «g'arib»
so‘zi kelib chiqadi.
Yoki:
Qasdi jonim g 'a chu mujgoni ikki s a f tuzdi,
Biri qosh yosi, biri g ‘amzang о ‘qin ко ‘rguzdi.
Bu muammoda «saf» so‘zi
berilgan, lekin bu so‘z ikki marta
qaytariladi, ya'ni «saf», «saf» bo'ladi. Muammoning ikkinchi
misrasidagi ishoraga k o ‘ra birinchisiga
(qosh yosi), ikkinchisiga
g‘amza o ‘qi q o‘shiladi. N atijada «safi» ( u ^ ) va «safo» ( ^ ) so‘zlari
kelib chiqadi.
M uammo
janri
XI-XIII
asrlarda
fors-tojik
adabiyotida
shakllangan bo'lsa ham,
u XV asrga kelib Xuroson va
M ovarounnahr adabiy muhitida keng tarqaldi. U hatto shoirlar va
kitobxonlam ing bilimdonligini sinashda bir o ‘lchov vazifasini ham
o'taydigan bo‘lib qoldi. Alisher Navoiy «Majolisun-nafois» asarida
faqat muammo yozish bilan shug‘ullangan
Mavlono Muhammad
M uammoiy, Mavlono Muhammad Nomiy, Mavlono Arrun,
Mavlono Nizom, Mavlono Darvesh Ali, M ir Husayn Muammoiy
kabi bir qancha shoirlar haqida ma'lumot beradi.
M uammo janri XV asrda
shu qadar keng tarqaldiki, natijada
davm ing yirik ilm-ma'rifat namoyandalari Jomiy, Navoiy, Bodiiy
Tabriziy, Sharafiddin Ali Yazdiy va boshqalar bu janm ing
xususiyatlarini yoritib beruvchi maxsus asarlar yaratdilar.
Alisher Navoiyning o ‘zi ham davrining adabiy an'analariga amal
qilib, muammo yozish va echish bilan ko‘p shug‘ullangan.
Uning
muammo bilan, muammoni tez yechuvchilar bilan, bu sohada yangi
paydo bo‘lgan talantlar bilan juda qiziqqanini Zayniddin Vosifiy
o ‘zining «Badoe’ul-vaqoe» asarida alohida ta'kidlagan.
Navoiy muammolari o'zining g ‘oyaviy - tematik xususiyatlari
bilan ham, badiiy-poetik xususiyatlari bilan ham maroqlidir.
Ularda
biz yengil yumor, hazil-mutoyiba bilan birga, muhitining, ayrim
kishilam ing illatlarini tanqid qilishni ham ko ‘ramiz. Navoiy o'zbek
tilida 50 dan ortiq muammo
yozgan va ulaming hammasini
«Navodirush-shabob»ga kiritgan. Bu muammolar mazkur janm ing
hamma talablariga javob beradigan eng yaxshi namunalar
hisoblanadi.
63
Navoiy o ‘z muammolarida kishilarning jonli xarakterlarini nozik
chiziqlarda aks ettirib, kitobxonga zavq va shavq bag‘ishlaydi,
sun'iylik va bejamadorlikka berilmaydi.
Masalan:
Dostları ilə paylaş: