Odam anatomiyasi

KALLA VA GAVDA 
SUYAKLARINING BIRLASHUVI 
 
GAVDA SUYAKLARINING BRIKISHI 
 
Umurtqa
pog’onasining birlashuvi
Aloxida 
umurtqalar 
turli 
ko’rinishdagi 
brikuvlar orqali bir biri bilan brikib umurtqa 
pog’onasi, 
columna vertebralis
, ni hosil qiladi.
Bu brikuvlarga: umurtqalararo simfiz, 
symphysis intervertebralis,
ni hosil qiluvchi 
umurtqalar tanasini bir biriga birlashtiruvchi 
umurtqalararo disklar, 
disci intervertebrales,

---

Страница | 125
218. 
Umurtqalararo disklar, 
disci 
intervertebrales;
 oldindan ko’rinishi. 
219. Bel umurtqalari (L
IV
 – L
V
) va 
umurtqalararo diskning sagittal 
kesmasi (suratga olingan). 
1 – fibroz xalqa, anulus fibrosus; 2 – dildiroq 
yadro, nuclesu pulposus.
dan tashkil topgan tog’ayli bo’g’imlar, 
articulationes cartilaginae;
ravoqo’siqsimon 
bo’g’imlar, 
articulationes zygapophysiales
, 
bel-dumg’aza 
bo’g’imi, 
articulatio, 
lumbosacralis,
va dumg’aza-dum bo’g’imi, 
articulatio sacrococcygea,
larni o’z ichiga 
oluvchi umurtqa bo’g’imlari, 
articulationes 
vertebrales, 
lar kiradi. 
 
Umurtqalararo simfiz 
 
Umurtqalararo 
simfiz, 
symphysis 
intervertebralis 
(ras. 218 – 221), umurta 
pog’onasining bo’yin, ko’krak va bel qismlari 
bo’ylab ikkita qo’shni umurtqa tanalari orasida 
yotuvchi umurtqalararo disklar (tog’aylar) dan 
tashkil topgan.
Umurtqalararo disk, 
discus intervertebralis
(ras. 218 – 221, 225), tolali briktiruvchi to’qima 
turiga kiradi. Unda periferik – fibroz xalqa, 
anulus fibrosus,
va markazda joylashgan 
dildiroq yadro, 
nucleus pulposus,
qismlar 
farqlanadi.
Fibroz xalqani hosil qiluvchi kollagaen 
tolalarining orientatsiyasida uch yo’nalish 
ajiratiladi: 
konsentrik, 
qiyshiq 
(qayta 
kesishuvchi) va spiralsimon. Barcha tolalar 
umurtqa tanasidagi suyakusti pardasida o’z 
uchini yo’qotadi. Umurtqalararo diskning 
matkaziy qismi – dildiroq yadro – juda 
egiluvchan va prujina vazifasini bajarishga 
moslashgan bo’lib, umurtaqning bukulish 
paytida uning yozilgan tomoniga qarab 
siljiydi.umurtqalararo 
diskning 
kesmasida 
dildiroq yadro, normal holatda qisilib turishiga 
qaramay fibroz xalqa yuzasidan chiqib turadi.
Dildiroq yadro tekis (ras. 225 A) yoki katta 
bo’lmagan yoriqsimon bo’shliqqa ham ega 
bo’lishsi mumkin (ras. 225 Б).
Fibroz halqaning dildiroq tanaga o’tishida 
aniq chegara bo’lmay balkim sekin asta amalga 
oshadi. Diskning markazida hujayralararo 
modda tarkibida tolalar soni kamayadi, ammo 
asosiy modda massasi ortgan bo’ladi. 20 
yoshgacha dildiroq yadro yaxshi rivojlangan 
bo’ladi, keyinchalik yosh o’tgan sari fibroz 
xalqadan o’sib kiruvchi tolalai briktiruvchi 
to’qimaga almashinib boradi. Umurtqalararo 
disk, umurtqalarning bir biriga qaragan 
yuzasini qoplab turuvchi gialin to’g’ayi bilan 
qo’shilib ketgan bo’lib shakli shu yuzalar 
shakliga mos keladi. Atlant va o’siqli umurtqlar 
orasida umurtqalararo disk yo’q. disk 
yo’g’onligi turlicha bo’lib, pastgqa tomon 
yog’onlashib boradi. Bundan tashqari umurtqa 
pog’onasining bo’yin va bel soxalarida

---

Страница | 126