Odam anatomiyasi
Ensa suyagi, os occipitale; ichki
Yüklə 10,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
54. Ensa suyagi, os occipitale; ichki
tomondan ko’rinishi. 55. Ensa suyagi, os occipitale; o’ng tomondan ko’rinishi. Страница | 29 Bazal qisimning to’g’ri bo’lmagan yonbosh qismi va lateral qisimning yon yuzasi vhakka suyagining toshsimon qismi bilan tutashadi. Ularning orasida toshsimon-ensa yorig’i, fissura petrooccipitalis , hosil bo’ladi: butun kallada bu yer tog’ay bilan to’lgan bo’lib toshsimon-ensa sinxondrozi, synchondrosis petrooccipitalis , ni hosil qiladi va bu tog’ay yosh o’tgan sari suyaklanib boradi. Lateral qisim, pars lateralis, biroz cho’zilgan shakilda, orqa tomoni yo’g’nlashgan, oldingi tomoni esa biroz toraydan ko’rinishga ega. Ular ensa katta teshigining yonbosh qisimlarini hosil qilib, oldindan bazal qisim, orqadan tangasimon qisim bilan brikadi. Lateral qisimning miya yuzasida (ras.54), tashqi qirg’oqda torroq pastki toshsimon sinusning egatchasi, sulcus sinus petrosi inferioris, joylashgan bo’lib u chakka suyagi toshsimon qismidagi shu nomli egatcha bilan birlashadi va kanal hosil qiladi, bu kanalda venoz pastki toshsimon sinus, sinus petrosus inferior , joylashadi. Har bir lateral qisimning pastki, tashqi yuzasida uzun-ovalsimon shakilda bo’rtgan bo’g’im o’simtasi – ensa do’mbog’I , condylus occipitalis , joylashgan. Ularning bo’g’im yuzalari oldinda bir biriga yaqinlashadi, orqada esa uzoqlashadi. U o’zining bo’g’im yuzasi bilan atlantga brikadi. Ensa bog’im do’mbog’ining orqasida ensa bo’g’im do’mbog’ining chuqurchasi, fossa condylaris, joylashib uning tubida kanal, canalis condylaris, bor bo’lib bu yerdan do’mboq emissar venasi , v.emissaria condylaris , o’tadi. Lateral qisimning tashqi yuzasida katta, silliq qirg’oqli bo’yinturuq o’ymasi, incisura juglaris , joylashgan bo’lib undan kichik bo’tinturuqichi o’simtasi, processus intrajugularis, o’sib chiqgan. Bo’yinturuq o’ymasi chakka suyagining shu nomli o’ymasi bilan qo’shilib; bo’yinturuq teshigi, foramen jugulare , ni hosil qiladi. Ikkala suyakdagi bo’yinturuqichi o’simtasi bu teshikni ikkiga bo’ladi: katta ortki, unda ichki bo’yinturuq venasining yuqorigi piyozchasi, bulbus v. jugularis superior , joylashadi: va kichik oldingi, bu yerdan bosh miya nervlari tilyutqun, n. glossofaringeus , adashgan, n. vagus va qo’shimcha, n. accessorius, o’tadi. Bo’yinturuq o’ymasidan orqa va tashqariroqda bo’yinturuq o’simtasi, processus jugularis, joylashgan. Bu o’simta asosining tashqi tomonida kichkina so’rg’ichatrofi o’simtasi, processus paramastoideus ( boshning yonbosh to’g’ri muskuli , m. rectus capitis lateralis , ning (ras.53) brikish joyi. Bo’yinturuq o’simtasining orqasida, kallaning ichki tarafida sigmoasinon sinusning keng egatcha, sulcus sinus sigmoidei , si o’tadi va chakka suyagidagi shu nomli egatchaga o’tib ketadi. Oldinda va medial tomonda silliq bo’yinturuq do’mboqchasi, tuberculum jugulare, joylashan. Bo’yinturuq do’mboqchasining orqa va pastki tomonida, bo’yinturuq o’simtasi bilan ensaning bo’g’im o’sig’I orasida tilosti kanali, canalis hypoglossalis , (bu orqali tilosti nervi, n. hypoglossus o’tadi) joylashgan. Ensa pallasi (tangachasimon qisim), squama occipitalis, katta ensa teshigini orqadan chegaralab turadi va suyakning eng katta qismini tashkil etadi. U keng uchburchak shaklidagi egilgan plastinka bo’lib, kalla bo’shlig’iga qaragan tomoni botiq, tashqi tomoni esa qavariq ko’rinishga ega. Pallaning yonbosh qirg’oqlari ikki qisimga bo’linadi; kuchli tishsimon o’tkirlashgan lambdasimon qirg’oq, margo lambdoideus, tepa suyagining ensa qirg’og’i bilan qo’shilib lambdasimon chok , sutura lambdoidea , hosil qiladi va pastki kichikroq kuchsiz tishsimon o’tkirlashgan so’rg’ichsimon qirg’oq, margo mastoideus, chakka suyagidagi so’rg’ichsimon o’simtaning qirg’og’i bilan tutashib ensa-so’rg’ichsimon choki, sutura occipitomastoidea , ni hosil qiladi. Palla tashqi yuzasining markazida, uning ko’proq turtib chiqqan joyida ensaning tashqi do’mbog’i, protuberentia occipitalis externa , (ras.53) joylashgan bo’lib, teri ostidan oson seziladi. Tashqi do’mboqdan ikki yonga qarab yuqorigi g’adir-budur chiziq, lineae nuchae superies, undan yuqoriroqda esa bu chiziqqa paralel holatda yo’nalgan qo’shimcha eng yuqorigi chiziq, lineae nuchae supremae , joylashgan. Tashqi ensa do’mbog’idan ensaning katta teshigi tomon tashqi ensa qirrasi, crista occipitalis externa , yo’nalgan. Ensaning katta teshigi va ensaning tashqi do’mbog’I orasida, tashqi qirradan pallaning yon tomoniga yuqorigi g’adir-budur chiziqqa paralel ravishda yo’nalgan pastki g’adir-budur chiziq, lineae nuchae inferiores, joylashgan. Barcha g’adir- budur chiziqlar muskullarning brikish joti bo’lib xizmat qiladi. Pallaning yuzasidagi yuqorigi g’adir-budur chiziqning pastki tomoniga ensada tugovchi muskullar brikadi. Ensa pallasining miya yuzasida, facies cerebralis, krestsimon tepa, eminentia cruciformis, joylashgan bo’lib uning o’rtasida ichki ensa do’mbog’i, eminentia occipitalis interna , o’rnashgan (ras.54).ichki va tashqi do’mbog’chalar bir birga muvofiq joylashgan. Krestsimon tepalikdan ikki tomonga ko’ndalang sinusning egati, sulcus sinus transversi, yuqori tomonga – yuqorigi sagittal sinusning egati, sulcus sinus sagittalis superioris, pastki tomonga katta ensa teshigi tomon) – ichki ensa qirrasi, crista occipitalis interna, yo’nalgan. Egatchalarning qirg’og’iga ba ichki ensa qirrasiga miyaning qattiq pardasi brikadi va ular rasida venoz sinuslar yotadi; krestsimon tepada bu venoz sinuslar qo’shiladi. Yüklə 10,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|