Masalan, odam bo‘yining balandligi 160,165,170,175,180sm...dan
iborat boiishi mumkin. Miqdoriy belgi va xususiyatlar namoyon boiishi
normal taqsimot egri chizigi singari namoyon boiadi. 18-rasmda odam
intellekt koeffitsientining taqsimlanish egri chizigi keltirilgan.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, odamning
IQ
70 dan 140 gacha namoyon
boiyapti. Lekin eng ko‘p namoyon boiayotgan ko‘rsatkich 105 ni tash
kil qilyapti, ya’ni bu egri chiziqning cho‘qqisiga to‘g ‘ri kelayapti.
8.3.
Populyatsiyalardagi irsiylanish.
Odatda
genetik tahlil bilan
populyatsiyalardagi genetik tahlil orasida katta tafovut bor. Genetik
tahlilda gomozigota liniyalar
ham chatishtirish orqali, ulardagi belgi-
xossalaming irsiylanishi o ‘rganiladi. Populyatsion genetik tahlil esa ge-
terogenli organizmlardan iborat b o ig a n jamoalarda belgi-xossalarining
o ‘zaro muvozanatidagi qonunlami ochishga yo‘nalgan boiadi.
G.Mendelning irsiyat qonunlari bilan tanishish mobaynida domi
nant allel bilan retsessiv allel avlodlarga
teng berilishi hodisasini
ko‘rganmiz. Ya’ni F, Aa x Aa k o ‘rinishida b o ia d i. Demak, duragay-
laming F2 AA, Aa, Aa, aa birinchi avlodida
ham ikkinchi avlodda
ham dominant allel bilan retsessiv allel foizi birdek 50:50. Boshqacha
aytganda har avlodda genning dominant va retsessiv allellariga ega
gametalaming takrorlanishi bir xil.
B a’zi hollarda populyatsiyada dominant allel k o ‘p, retsessiv al
lel kam b o iish i mumkin.
M asalan, shimoldagi shaharlardan birida
aholining 70 foizi qora k o ‘zli, 30 foizi havorang k o‘zli
deb tasaw u r
qilaylik. Tabiiy ravishda qora ko ‘zlilar ham, havorang k o ‘zlilar ham
erkak va ayollar orasida uchraydi. Bunday populyatsiya gametalar
allellaming o ‘zaro nisbati 0,7 A : 0,3 a teng. Qora ko‘zlilar bilan
havorang ko‘zlilar nikohlangan taqdirda ulaming farzandlari jinsidan
qat’i nazar tubandagi genotipga ega boiadilar.
121
Farzandlaming 49% gomozigotali qora ko‘z, 42% geterozigotali
qora k o ‘z, 9% havorang k o ‘zli. Keyingi avlodlar nima b o iish i m um
kin? Dominant A allelli gam etalar 0,7 (49 AA organizm + 42% Aa
organizmdan A va a allelli gametalarga taxminan 49+ 21=A 0,7 A aa
organizmdagi 0,09+21=0,3 a organimdan) bo‘yicha takrorlanadi.
Tabiiyki, mazkur shahar aholi populyatsiyasida
boshqa gen allella-
rining boshqa nisbatlari bilan birga, ko‘z rangining qora va havorang
allellar 0,7:0,3 nisbatining takrorlanishi bir necha avlodlarda saqlanib
qoladi.
Dostları ilə paylaş: