Oila va jamiyatning o`zaro ijtimoiy siyosiy va ma`naviy munosabatlari

Individual ijtimoiy ong.
Individual ong – ayrim insonda uning yashash 
sharoiti va ruhiy xususiyatlari ta'sirida shakllanadigan dunyoning sub'ektiv obrazi. 
U shaxsning ichki borlig„iga ega bo„ladi, aksariyat hollarda hammadan yashirin 
ong oqimini tashkil qiladi. 
Ijtimoiy ong ijtimoiy birliklar va guruhlar tashqi 
omillar – jamiyat hayotining moddiy sharoitlari va uning ma'naviy madaniyati 
ta'sirida shakllantiradigan kollektiv tasavvurlarni tavsiflaydi.
Individual va ijtimoiy ongning farqi faqat ijtimoiy onggina sotsial xususiyat 
kasb etishini anglatmaydi. Individual ong – jamiyat ongining ajralmas qismi. 
Jamiyatda asrlar mobaynida shakllangan madaniyat shaxsni ma'naviy jihatdan 
boyitadi va individual ongning uzviy qismiga aylanadi. Har bir individ o„z xalqi, 
etnosining, o„zi istiqomat qiladigan joyning vakili bo„lib, uning ongi jamiyat bilan 
chambarchas bog„liq. Ayni vaqtda ijtimoiy ong faqat individual ong bilan muttasil 
o„zaro ta'sirga kirishish orqali rivojlanadi.
Ijtimoiy ong tuzilishi.
Ijtimoiy ong murakkab tuzilishga ega. U ikki daraja: 
kundalik ong va nazariy ongni o‘z ichiga oladi.
Kundalik ong o„z tuzilishiga ko„ra 
turli jinslidir. U ajdodlar to„plagan mehnat faoliyati tajribasini, axloqiy me'yorlar, 
odatlarni, kundalik turish-turmush qoidalarini, tabiatni kuzatish natijasida 
shakllangan tasavvurlarni, dunyoqarashga doir ba'zi bir mo„ljallarni, xalq og„zaki 
ijodi (folklor) va hokazolarni o„z ichiga oladi. Kundalik ong asosan mehnatga, 
kundalik turish-turmushga va odamlarning ular bilan bog„liq bo„lgan yashash 
sharoitlari va munosabatlariga qarab mo„ljal oladi. Kundalik hayot, ya'ni faoliyat, 
odatlar va munosabatlarning uzluksiz takrorlanadigan shakllari kundalik ong 
mazmunini tavsiflovchi asosiy tushuncha hisoblanadi. U o„zining sinkretik 
xususiyati, mazmunan qashshoqligi, emotsiyalarga boyligi, stixiyaliligi va 
amaliyotga qaratilganligi bilan ajralib turadi. Kundalik ongning bilish 
imkoniyatlari cheklangan: u hodisalar mazmunini teran anglashga, dalillarni 

---

11 
tizimga solishga qodir emas. Nazariy ong kundalik ongga tayanadi, lekin uning tor 
doirasidan tashqariga chiqa oladi. 
Mazkur darajalar ijtimoiy ong tuzilishini bilish harakatidagi uning ob'ektga 
muvofiqlik darajasi bilan farq qiladigan jihatlari sifatida tavsiflaydi. Ayni vaqtda 
ijtimoiy birliklar va guruhlar ma'naviy faoliyatining mahsuli sanalgan ijtimoiy ong 
ularning sub'ektiv qobiliyatlarini o„zida mujassamlashtiradi. Ijtimoiy ong 
manbalarining o„ziga xos xususiyatlari ta'siri ijtimoiy psixologiya va mafkurada 
aks etadi.