Oila va jamiyatning o`zaro ijtimoiy siyosiy va ma`naviy munosabatlari



Yüklə 147,79 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/9
tarix25.12.2023
ölçüsü147,79 Kb.
#193829
növüReferat
1   2   3   4   5   6   7   8   9
oila va jamiyatning ozaro ijtimoiy siyosiy va manaviy munosabatlarini organish usullari

Ijtimoiy psixologiya.
Ijtimoiy psixologiya tushunchasida o‘z mohiyatiga 
ko‘ra ijtimoiy bo‘lgan inson ruhiyatining namoyon bo‘lish shakllari aksini topadi.
Ammo ijtimoiy psixologiya ijtimoiy ongning tarkibiy qismi sifatida kishilarning 
ommaviy xulq-atvori xususiyatlarini, ijtimoiy birliklar va guruhlarning ijtimoiy 
hayot hodisalariga bo„lgan munosabatlarining muayyan tipini tavsiflaydi. Ular 
e'tiqodlar, ijtimoiy mo„ljallar, tuyg„ular, odatlar, stereotiplar va hokazolar 
ko„rinishida namoyon bo„ladi. Ijtimoiy psixologiya ruhiyat tarzini, muayyan 
ijtimoiy guruhga xos bo„lgan jamoa xulq-atvorining ruhiy xususiyatlari va shakllari 
barqaror majmuini ham o„z ichiga oladi. Ijtimoiy birliklar va guruhlarni 
tushunishda ijtimoiy fe'l-atvorni hisobga olish muhim rol o„ynaydi. 
Ijtimoiy psixologiyada u yoki bu guruhga yoki butun jamiyatga mazkur 
jamiyat tarixining muayyan davrida xos bo„lgan ijtimoiy tuyg„ular muhim o„rin 
tutadi. Ijtimoiy tuyg„ular juda faol va o„ta ta'sirchandir. Ular aks etish va tarqalish 
xususiyati va usullariga ko„ra farq qiladi. O„zaro ruhiy induksiya, taqlid, ijtimoiy 
nazorat, ta'sir ko„rsatish, emotsiyalarni yuqtirish va hokazolar shular jumlasidandir.
Mafkura.
Ong doim hayotning mazmuni muammolarini u yoki bu tarzda 
hal qiladi, ijtimoiy rivojlanish ehtiyojlari va istiqbollari bilan bog„liq bo„lgan 
hayotiy muhim savollarga javob beradi. Mazkur savollar mafkura doirasida 
qo„yiladi va hal qilinadi.
Mafkura ijtimoiy ongning tarkibiy qismi bo‘lib, ijtimoiy rivojlanish 
ehtiyojlarining tizimga solingan, nazariy ko‘rinishda aks ettradigan va ijtimoiy 
munosabatlarni mustahkamlash yoki o‘zgartirishga xizmat qiladigan g‘oyalar, 


12 
qarashlar majmuidan iborat.
Mafkura mazmunini ijtimoiy rivojlanishning 
yetilgan, muhim, dolzarb va yechishni talab qiladigan ziddiyatlari tashkil etadi. 
Shunga muvofiq yuz berayotgan jarayonlar mazmuniga va ijtimoiy muammolarni 
yechish yo„llariga nisbatan alohida yondashuvni aks ettiruvchi ayrim nazariy 
mulohazalar yuzaga keladi. Bu mafkuraning shakli hisoblanadi. Uning mazmuni 
esa muayyan ijtimoiy guruh – sinf, etnik guruh, hukmron elita yoki uning 
muxolifati va hokazolarning manfaatlarini ifoda etishdan iborat. Mafkura shaklan 
ob'ektiv, lekin mazmun jihatidan sub'ektivdir. U nazariy jihatdan tizimga solingan 
ko„rinishda ijtimoiy guruhlarning ijtimoiy rivojlanish ehtiyojlariga bo„lgan 
munosabatini aks ettiradi va ularning ijtimoiy-siyosiy natijalarini nazariy jihatdan 
asoslash va oqlashga harakat qiladi. 
A.Ochildiev istibdod mafkurasi, istiqlol mafkurasi, va jamiyat mafkurasi 
kabilarni farqlaydi. Istibdod mafkurasidan farqli o„laroq “istiqlol mafkurasi millat, 
jamiyat, davlatni mustaqil taraqqiyot yo„liga boshlaydigan, uni belgilab beradigan, 
erkin va ozod rivojlanishini ta'minlashga qaratilgan g„oyalar, qarashlar tizimidir”
1

Uning fikricha, har qanday davlat o„z faoliyatida yagona etnosotsial birlik sifatida 
chiqadigan millat manfaatini himoya qilishga qaratilishi, uning jipsligi, 
tiraqqiyotini ta'minlaydigan milliy mafkuraga tayanmog„i lozim. Zero milliy 
mafkura davlat organlari, ijtimoiy institutlar faoliyatini tashkil qiluvchi, 
yo„naltiruvchi qurol vazifasini o„taydi. 
Ijtimoiy ong shakl va mazmun jihatidan rang-barangdir. Ijtimoiy ongning ilmiy, 
diniy, axloqiy, estetik, siyosiy, huquqiy, falsafiy turlari farqlanadi. Ular o„zi aks 
ettiruvchi hodisalar mazmuni, moddiylashuv shakli va ijtimoiy funksiyalariga 
ko„ra farq qiladi. Ijtimoiy ong turlari yoki shakllari ko„p darajali tuzilmalar bo„lib, 
o„ziga xos ko„rinishga ega bo„lgan oddiy va nazariy darajalarni, ijtimoiy 
psixologiya va mafkurani o„z ichiga oladi 
1
1
Ochildiyev A. Milliy g„oya va millatlararo munosabatlar. –T.: O„zbekiston, 2004. –B.28 


13 

Yüklə 147,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin