O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash

Kalit so‘zlar:
Akkreditatsiya, maxsulot, xom ashyo, xodimlar, gigenik 
sertifikat, inspeksion nazorat, organ, deklaratsiya, tovar, qadoqlash, 
realizatsiya, xavfsizlik, milliy akkreitatsiya, kalibr, material, korxona, bozor, 
ko‘rsatkich, 
kafolat, 
laboratoriya, 
sertifikatlashtirish 
sxemasi, 
idenfikatsiyalash, kod, raqobat, attestatsiya, xaridor, standart, litsenziyalash. 
shishasimon termometr, termoelektrik termometr, millivoltmetr, qarshilik,
potensiometr, manometr, sarf, gaz, suyuqlik, taxometr, konduktometr,
tarozi toshlari, dinamik, moment. 
Ключевые слова:
Аккредитация, продукция, сырье, персонал, 
гигиенический 
сертификат, 
инспекционный 
контроль, 
орган, 
декларация, марка, упаковка, реализация, безопасность, национальная 
аккредитация, калибр, материал, предприятие, рынок, показатель, 
гарантия, лаборатория, схема сертификации, идентификация. , код, 
конкуренция, сертификация, заказчик, стандарт, лицензирование. 
стеклянный 
термометр, 
термоэлектрический 
термометр, 
милливольтметр, сопротивление, потенциометр, манометр, расход, газ, 
жидкость, тахометр, проводник, весы, динамика, крутящий момент. 
Keywords:
Accreditation, product, raw materials, personnel, hygienic 
certificate, inspection control, authority, declaration, brand, packaging, sales, 
security, national accreditation, caliber, material, enterprise, market, indicator, 
warranty, laboratory, certification scheme, identification, code, competition, 
certification, customer, standard, licensing. glass thermometer, thermoelectric 
thermometer, millivoltmeter, resistance, potentiometer, manometer, flow, gas, 
liquid, tachometer, conductor, scales, dynamics, torque. 

---

8 
SO‘Z BOSHI 
“O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash” fani bo‘yicha darslikda 
hayotimizning barcha jabhalarida, xalq xo‘jaligining, sanoatning barcha 
tarmoqlari uchun o‘ta zarur bo‘lgan, metrologiya haqidagi asosiy tushunchalar 
va ta’riflar, o‘lchash, o‘lchov va kattaliklar, o‘lchash vositalari, o‘lchashdagi 
xatoliklar, metrologiya xizmati va metrologik ta’minot, standartlashtirish hamda 
uning davlat tizimi, sertifikatlashtirish, sifat tizimlari va sifat boshqaruvi kabi 
masalalari xususida etarli va zarur ma’lumotlar keltirilgan. 
Ushbu darslik to‘plami mohiyatan hozirgi kunlarda respublikamizdagi ta’lim va 
iqtisodiyot borasidagi rivojlanish va o‘zgarishlarni hisobga olingan holda 
yaratildi. 
Ma’lumki, Respublikamizda tub iqtisodiy islohotlar orqali bozor 
munosabatlarini shakllantirishga kirishishda eng avvalo, uning strategik 
maqsadlari 
belgilanib 
olindi. 
Bu 
maqsadlar 
ichida 
“raqobatbardosh 
mahsulotlarni ishlab chiqarishni ta’minlash” alohida ta’kidlab o‘tilgan. Iqtisodiy 
islohotlarning ustivor sanalgan yo‘nalishlarida ham quyidagilarni ko‘rishimiz 
mumkin: 
•
ilg‘or texnologiyalarni joriy qilish orqali tayyor ekspertbob mahsulotlar 
ishlab chiqarishni kengaytirish; 
•
aholini yuqori sifatli oziq – ovqat maxsulotlari bilan ta’minlash; 
•
mamlakatning eksport quvvatidan to‘la – to‘kis foydalanish, uni jadallik bilan 
rivojlantirish. 
Bu borada respublikamizda qisqa muddat ichida ulkan ishlar amalga oshirildi va 
natijada O‘zbekistonga faqat xom ashyo zonasi sifatida qarashlarga barham 
berildi.
Hozirgi kunda har bir mutaxassis o‘z faoliyat sohasidagi parametrlarni va ularni 
o‘lchash usullarini, o‘lchash vositalarini, ularning texnikaviy tavsiflarini 
bilishlari zarur. Bundan tashqari texnika yo‘nalishidagi mutaxassislar 
o‘lchanadigan va baholanadigan kattaliklarni nazorat qilish vositalari hamda 
ularni ishlatish bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni bilmog‘i zarur. 
Ilmiy – texnika taraqqiyotining asosiy yo‘nalishlaridan biri kattaliklarni yanada 
aniqroq o‘lchaydigan makammal nazorat – o‘lchash asboblarini, qurilmalarini 
va tizimlarini yaratishdir. 
“O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash” fanini o‘rganish talabalarda 
metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish bo‘yicha qoidalarni, 
talablarni, me’yorlarni standartlashtirish va sifatni boshqarishdagi davlat 
bayonnomalarini, me’yoriy hujjatlarni bilishini taqozo etadi.
Bu esa bugungi kunda, ayniqsa, jahon andozalariga mos keluvchi mahsulotlarni 
ishlab chiqarish va ularning raqobatbardoshligini ta’minlashda, eng muhimi 
respublikamizning iqtisodiy salohiyatini oshirishda o‘ta muhim masalalaridan 
biri sanaladi. 
Tabiiyki, barcha soha mutaxassislari qaysi toifada bo‘lishidan qat’iy nazar ushbu 
borada etarli bilim va malakaga ega bo‘lishlari lozim. 

---

9 
SHu sabablarga ko‘ra, ushbu darslikni respublikamizdagi amalga oshirilayotgan 
iqtisodiy va ta’lim borasidagi islohotlarga yondoshgan holda yaratishga harakat 
qilindi. 
Darslik tegishli rejalar, tayanch so‘zlari va nazorat savollarikeltirilgan.