Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Наманган давлат университети

O‘qituvchi faoliyatining
O‘quvchi faoliyatining tuzilmasi
tuzilmasi
-
o‘quvchilarga
o‘quv
-
o‘quvmuammolarimohiyatini
muammosini taklif etish;
anglab olish;
-
o‘quvchilar
bilan
-
tadqiqot muammosini o‘qituvchi va
hamkorlikda
tadqiqot
o‘quvchilar bilan birgalikda o‘rnatishda
masalasini o‘rnatish;
faollik ko‘rsatish;
-
o‘quvchilarning
ilmiy
-
ularni echish usullarini topish;
faoliyatini tashkil etish
-
tadqiqiy
masalalarni
echish
usullarini o‘zlashtirish

---

etilib, echimi topiladi. Bu o‘z navbatida ta’lim-tarbiya ishida ham tizimli 
yondashuvdan foydalanishni ko‘zda tutadi.
Ko‘p sonli manbalar, xususan pedagogik amaliyot sohalarining tahlili ta’lim-
tarbiya jarayonining rivojlanishiga to‘siq bo‘layotgan muammolar mavjudligidan 
guvohlik beradi.
Bular asosan, bizning fikrimizcha, o‘rganilayotgan ob’ektlarning ba’zi bir jihat 
va xususiyatlarini lavhalar (fragment) shaklida o‘rganish natijasida yuzaga kelib, 
mantiqan bog‘lanmagan va tizimlashmaganligidadir. Amaliyotdagi bunday 
holatlarni bartaraf etishda integrativ yondashuv muhim ahamiyat kasb etadi. Fanda 
"Integratsiya" tushunchasi XVIII asrdayoq G.Spenser tomonidan qo‘llanilishiga 
karamay, unga davr taqozosiga ko‘ra yaqin paytlargacha etarli ahamiyat berilgan 
emas.
Ilmiylik nuqtai nazaridan olib qaraganda integratsiyaning asosini olamning 
yaxlitligi va uni tashkil etuvchi qism (element)larning o‘zaro aloqadorligi, 
munosabatlari tashkil etadi. Taniqli rus psixologik olimi G.S. Kostyukning fikricha: 
"Tabaqalanish differensiatsiya - ruhiy jarayonlar va holat (xususiyat)larni 
ko‘payishiga olib kelsa, integratsiya - tartibga keltirish, subordinatsiya va uning 
natijalarini ma’lum ketma-ketlikda joylashtirishga olib keladi. Integratsiyalash yo‘li 
bilan yangi psixologik jarayon, yangi faoliyat tuzilmasi hosil bo‘ladi.
Bu yangi tuzilma ilgari alohida-alohida bo‘lgan elementlardan sintezlash 
yo‘li bilan hosil qilinadi". Genetik jihatdan integratsiya – uzviylik, predmetlararo 
aloqadorlik, o‘zaro aloqadorlik va nihoyat o‘zaro bir-birini to‘ldiruvchi, 
kengaytiruvchi hamda chuqurlashtiruvchi, o‘quv predmetlari mazmunini eng 
kamida ta’lim standartlari darajasida sintezlab, mantiqan tugallangan mazmun 
shakli va oliy darajasidir. CHunki predmetlararo aloqadorlikning har qaysi quyi 
darajasi, o‘rganilayotgan o‘quv predmetlari doirasida ma’lum didaktik birliklar 
orasida 
o‘rnatilib, 
ularni 
o‘rganish 
mazmunini 
va 
muddatlarini 
muvofiqlashtirishni ko‘zda tutadi, bundan farqli o‘laroq integrativ aloqadorlik 
asosida tashkil etilgan o‘quv predmeti yoki integratsiyalab o‘rganilayotgan 
predmet, hodisa yoki jarayonlarni yaxlit tizim shaklida har tomonlama 
aloqadorlik va munosabatlar nuqtai nazaridan talqin etishni talab etadi. Bu o‘z 
navbatida hozirgi va istiqbol talablariga javob beradigan, mustaqil fikr yurituvchi 
va ijodiy faoliyat ko‘rsatuvchi, malakali mutaxassis shaxsini shakllantirishga 
imkon beradi. CHunki u tahsil oluvchilardan faqatgina tahlil qilish va sintezlash 
operatsiyalarini 
talab 
qilish 
bilan 
chegaralanib 
qolmasdan, 
balki 
mavhumlashtirish, algoritmlashtirish, turkumlash, shartli belgilar yordamida 
ifodalash, sabab oqibatli aloqadorlikni aniqlash, tahlil etish, sintezlash, 
tizimlashtirish, modellashtirish kabi yuksak darajali tafakkurlash operatsiyalarini 
talab etadi. Bu operatsiyalar o‘rganilayotgan ob’ektni barcha muhim jihat va 
xususiyatlarini ajratib olib (tabaqalashtirib), mohiyati va mazmunini anglab etish 
va ularni umumlashtirish orqali amalga oshiriladi. Demak, integratsiya har doim 

---

ham uning ikkinchi tomoni bo‘lgan tabaqalashtirish (differensiatsiya)ga tayangan 
holda rivojlanib boradi yoki aksincha.
Informatika va AT darslarida aralash ta’limdan qanday foydalanish 
mumkin?
-Uyga vazifa tarmoqdagi guruxga muxokama uchun beriladi (vosita sifatida 
ijtimoiy tarmoq yoki mobil messenjer tanlanishi mumkin)
-
Muxokamada faol o‘quvchilar passiv o‘quvchilarga biriktiriladi. 
-
Mashg‘ulot ishlanmasida o‘quvchilar fikrlari inobatga olinadi.