yetishtirilgan, uning aksariyat qismi rus ishbilarmonlari qoʻliga oʻtib, ipak olish
uchun Italiya va Fransiyaga joʻnatilgan.
1921-yilda Oʻzbekistonda Fargʻona sh.da birinchi 56 qozonli pillakashlik
fabrikasi ishga tushirildi. 1927—32 yillarda Samarqand, Buxoro, Margʻilon
sh.larida ham pillakashlik fabrikalari qurildi. Ayni paytda pillakashlik fabrikalarida
olingan ipak toladan shoyi toʻqish ham rivojlandi. Margʻilon atlas (1925),
Namangan abrli gazlamalar (1925), Margʻilon shoyi (1928),
Samarkand shoyi
(1934) kombinatlari, Qoʻqon shoyi toʻqish fabrikasi (1926) ishga tushirildi. 1937-
yilga qadar shoyi gazlamalar tabiiy ipakdan tayyorlanar edi. Kimyo sanoatining
rivojlanishi natijasida sunʼiy ipak gazlamalar toʻqish ham keng ta-raqqiy etdi.
1940-yilga kelib Oʻzbekistondagi pillachilik fabrikalarida 9833 t pilla qayta
ishlanib, shoyi gazlamalar ishlab chiqarildi.
1940—70 yillarda respublikada pilla yetishtirish deyarli 3 baravar koʻpaydi, I.
yeda yuqori oʻsish surʼatlariga erishildi. 1966-yilda yiliga 45 mln. m ipak gazlama
ishlab chiqaradigan Namangan shoyi va kostyumbop gazlama kti ishga tushirildi,
viloyatlar shaharlarida kombinatlar filiallari ochildi, ishlab turgan korxonalar
kengaytirildi va rekonstruksiya qilindi. Ayni paytda I. s.
korxonalari shoyi
gazlamalar turlarini i. ch. boʻyicha ixtisoslashdi, korxonalarda krepdeshin,
krepshifon, krepjorjet, ipakdan milliy gazlamalar: atlas, xonatlas, bekasam, shoyi,
shuningdek, plashbop, kostyumbop,
astarbop gazlamalar, shtapel, viskoza va
aralash tolalardan kiyim-kechak tikiladigan gazlamalar, tukli va jakkard
gazlamalar, sunʼiy iplardan abrli gazlamalar ishlab chiqarish oʻzlashtirildi, I. s.
mahsulotlari chet ellarga eksport qilindi.
1980-yilga kelib Oʻzbekistonda ipak ip i. ch. 1711 t ni tashkil etdi, 113,8 mln.
m2 shoyi gazlamalar ishlab chikarildi, 1990-yilda esa 32824
t ipak kurti pillasi
tayyorlandi, I. yeda 2522 t ipak ip, 144,2 mln. m2 shoyi gazmollar ishlab
chikarildi, 1991-yilda respublikada rekord xreil — 33,8 ming t pilla tayyorlandi.
Respublika mustaqillikka erishgandan keyin respublika hukumati I. s.ni
rivojlantirish masalalariga alohida eʼtibor berdi. Anʼanalar va ming yillik tajribalar
negizida Oʻzbekistonda zamonaviy yangi ipakchilik indust-riyasini yaratish yoʻli
belgilandi. 1993-yildan pilla yetishtirish davlat buyurtmasidan chiqarilib, uni xarid
qilish kelishilgan narxlar asosida olib boriladigan boʻldi. Oʻzbekiston Respublikasi
Prezidenti I. A. Karimovning 1998-yil 30 martdagi "Respublikada pil-lachilik
sohasini boshqarish tizimini takomillashtirish toʻgʻrisida" Farmoni va Oʻzbekiston
Respublikasi Va-zirlar Mahkamasining 1998-yil 3 apreldagi "Respublika
pillachilik sohasini boshqarishni takomillashtirish choratadbirlari toʻgʻrisida"gi
qaroriga koʻra mustaqil "Oʻzbek ipagi" uyushmasi tashkil etildi. Uning tarkibiga
ipakli va aralash gazlamalar ishlab chiqaradigan shoyi toʻqish
korxonalari,
shuningdek, tabiiy shoyi i. ch. va qayta ishlash boʻyicha Markaziy ilmiy tadqiqot
institutini ("Shoyi" tadqiqot instituti, Mar-gʻilon) oʻz ichiga oladigan "Shoyi"
aksiyadorlik kompaniyasi hamda pilla xom ashyosi, ipak kalava ishlab
chiqaradigan pillakashlik korxonalari, ipak
qurti tayyorlanadigan zavodlar, ipak
qurti naslchilik xoʻjaliklari, xom pillani qabul qilish va dast-labki ishlov berish
korxonalari, tutchilik xoʻjaliklari, Oʻzbekiston ipakchilik ilmiy tadqiqot institutini
oʻz ichiga oladigan "Pilla xolding" xolding kompaniyasi kiradi.
Pilla xom ashyosini respublikaning oʻzida qayta ishlanishini taʼminlash
maqsadlarida 2000-yil fevral oyida Oʻzbeki ston Respublikasi Prezidentining
Farmoni bilan pilla xom ashyosi, ipak chiqindilari va ipak ipni res-publikadan
chetga chiqarishga chek qoʻyildi.