48
6.
Matning abzaslarga noto‘g‘ri ajratilishi
yoki alohida abzas
larning
qo‘shib yuborilishi nutq mantiqiyligiga qanday ta’sir etadi?
50-mashq.
«Men nechun sevaman O‘zbekistonni?» mavzusida in-
sho yozing.
Unda mazmuniy, mantiqiy va kompozitsion
bog‘lilikni ko‘rsatadigan vositalarning
ishtirokiga alohida
diqqat qiling.
NuTqNINg sOfLIgI
Topshiriq.
Berilgan gaplarni o‘qing, nutqning sofligi sifatiga putur
yetkaz
gan vositalarni aniqlang.
1. Sizlarnikidaqa situatsiyada har qanday
bola ham bunday natijalarga
eri sholmaydi.
(Jurnaldan) 2. Viktorinaga qatnashish jarayonida bir g‘oya
tug‘ildi.
(Gazetadan)
Nutqning sofligi nutqning adabiy til va jamiyatdagi ma’naviy-ax-
loq qoidalariga yot bo‘lgan unsurlardan xoliligi bilan belgilanadi.
Kishi nutqining sofligi uning ma’naviy-ma’rifiy, lisoniy-madaniy
saviyasini namoyon etadigan ko‘rsatkichlardan biridir.
Adabiy nutqning sofligiga putur yetkazuvchi unsurlarning asosiy-
lari quyidagilardan iborat: 1) shevaga xos so‘z, ibora,
grammatik
shakllar, urg‘u va talaffuz; 2) o‘rinsiz qo‘llangan chet so‘z va so‘z
birikmalari (varvarizmlar); 3) dag‘al, haqorat so‘z va iboralar (vul-
garizmlar); 4) «ishlamaydigan» yoki parazit so‘zlar; 5) idoraviy so‘z
va iboralar (kanselyarizmlar).
Nutq tuzuvchi o‘z nutqining sofligi haqida qayg‘urar ekan, al-
batta, mazkur unsurlarni qo‘llashdan tiyilishi lozim.
Dostları ilə paylaş: