O‟quv qo‟llanma



Yüklə 3,82 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/79
tarix04.09.2023
ölçüsü3,82 Mb.
#141468
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   79
Axborot xavfsizligi amaliy mashg\'ulot uchun

Kriptografiya
nuqtai – nazaridan
shifr -
bu kalit demakdir va ochiq 
ma‘lumotlar to‘plamini yopiq (shifrlangan) ma‘lumotlarga o‘zgartirish 
kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmlari majmuasi hisoblanadi. 
Kalit 
- kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmining ba‘zi bir parametrlarining 
mahfiy holati bo‘lib, barcha algoritmlardan yagona variantini tanlaydi. Kalitlarga 
nisbatan ishlatiladigan asosiy ko‘rsatkich bo‘lib 
kriptobardoshlilik
hisoblanadi. 
Kriptografiya himoyasida shifrlarga nisbatan quyidagi talablar qo‘yiladi: 

yetarli darajada kriptobardoshlilik; 

shifrlash va qaytarish jarayonining oddiyligi; 

axborotlarni shifrlash oqibatida ular hajmining ortib ketmasligi; 

shifrlashdagi kichik xatolarga tasirchan bo‘lmasligi. 
Ushbu talablarga quyidagi tizimlar javob beradi: 

o‘rinlarini almashtirish; 

almashtirish; 

gammalashtirish; 

analitik o‘zgartirish. 
O‟rinlarini almashtirish
shifrlash usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn 
belgilarining matnning ma‘lum bir qismi doirasida maxsus qoidalar yordamida 
o‘rinlari almashtiriladi. 
Almashtirish
shifrlash usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari 


10 
foydalanilayotgan yoki boshqa bir alifbo belgilariga almashtiriladi. 
Gammalashtirish
usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari shifrlash 
gammasi belgilari, ya‘ni tasodifiy belgilar ketma-ketligi bilan birlashtiriladi. 
Taxliliy o‟zgartirish
usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari analitik 
formulalar yordamida o‘zgartiriladi, masalan, vektorni matrisaga ko‘paytirish 
yordamida. Bu yerda vektor matndagi belgilar ketma-ketligi bo‘lsa, matrisa esa 
kalit sifatida xizmat qiladi. 

Yüklə 3,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   79




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin