O’quv yilida o’rta ta’lim uchun

13-bilet biologiya 

 

1.E5itoplazma. Hujayraning asosiy tarkibiy qismi bo'lgan sito plazma tashqi muhitdan plazmatik 

membrana bilan ichkaridan esa 

yadro qobig'i bilan ajralib turadi. Sitoplazma hujayralarning yarim 

suyuq holdagi ichki muhitidir. Sitoplazmada organoidlar, kiritma lar, shuningdek, hujayra skeletini 

hosil qiladigan mayda-mayda 

naychalar  va  iplar  joylashgan  bo'ladi.  Sitoplazma  asosiy  moddasi  ning  tarkibida  oqsillar  ko'p 

bo'ladi. Asosiy moddalar almashinuvi 

jarayonlari sitoplazmada boradi. Sitoplazma barcha organoidlar ni bir butun qilib birlashtiradi va 

hujayra faoliyatini ta’minlab bora di. Sitoplazma organoidlarini umumiy va xususiy, membranali 

va membranasiz organoidlarga ajratish mumkin. Umumiy organoidlar 

organizm tarkibidagi barcha hujayralarda uchraydi. Ularga mito xondriya, hujayra markazi, golji 

majmuasi, ribosoma, endoplaz matikto'r, lizosoma, plastidalar misol bo'ladi. 

Xususiy organoidlar ayrim hujayralardagina uchraydi. Ularga 

misol  qilib,  infuzoriyalardagi  kiprikchalar,  evglena  va  spermatozoiddagi  xivchinlar,  epiteliy 

hujayralaridagi tonofibrillalar, nerv hu jayralaridagi neyrofibrillalarni olish mumkin. 

Yuqorida  ta’kidlaganimizdek,  sitoplazmada  bir  qator  orga  noidlar  mavjud  va  ularturli  xil 

vazifalarni bajaradi.Hujayra kiritmalari. Sitoplazmada turli xil moddalar ham 

to'planadi.  Ular  kiritmalar  deb  ataladi.  Bular  sitoplazmaning  doi  miy  bo'lmagan  tuzilishi 

hisoblanib, organoidlardan farqli ravishda 

hujayraning hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo'lib, goh yo'q 

bo'lib turadi. Ulartrofik (oziq), sekretor, pigment, qoldiq kiritmalarga ajratiladi. 

1) 

 Organizmlarning  individual  (shaxsiy)  rivojlanish  taraqqi  yotiga  -  ontogenez  deyiladi. 

Ontogenez tushunchasi 1866- yil 

E.(3ekkel tomonidan fanga kiritilgan. 

Embrional  rivojlanish  3  ta  bosqichdan  iborat:  Maydalanish,  Gastrulyatsiya,  birlamchi 

Organogenez.  Maydalanish-bu  bosqichda  zigota  maydalanadi.Gastrulyatsiya-gastrula  hosil 

bo'lishiga olib keluvchi jarayonlar yig'indisiga aytiladi.Organogenez-bu bosqichda o'zak organlar 

hosil bo'ladi. 

2) 

 6300 ni bo'lamiz 180 ga 35 mol glukoza ciqadi glikoliz jarayonida 1mol glukozadan 2mol 

sut kislota hosil bo'ladi. 

Imol ---- 2 

35mol -- x=70mol