Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари

5. Metakril kislotaning olinishi va xossalari.
 
Probirkaga 2 ml metilmetakrilat 
olib, unga natriy gidroksidning konts. (6 n) eritmasidan 4 ml va 1 ml etil spirt 
qo`shing. Aralashmani chayqating va tindiring. 15–20 minutdan keyin eritmani 
chinni kosachaga olib, shisha tayoqcha bilan aralashtirib turgan holda quruq qoldiq 
qolguncha ehtiyotlik bilan bug`lating. Qoldiqni soviting, keyin unga 3:1 nisbatda 
suyultirilgan xlorid kislota qo`shing (kuchli kislotali muhit hosil bo`lguncha). 
eritmani kosachadan probirkaga olib, bir oz tindiring. eritma yuzasida o`ziga xos 
xidli, moysimon suyuqlik hosil bo`lishini kuzating. Suyuqlikni pipetka yordamida 
ehtiyotlik bilan ajratib olib, boshqa probirkaga soling: 
3
Tayyor bеnzoil pеroksid bo’lmasa, uni o’zingiz tayyorlang. Buning uchun katta probirkaga 8 ml suv olib, unda 1g 
NaON ni eriting. Eritmani 0–5
0
C atrofida sovitib, aralashtirib turgan holda tomchilatib 2,5 ml vodorod pеroksid (30 %) 
qo’shing. Tеmpеratura 0-1
0
C dan oshmasin. Tushgan sariq kristallar filtrlanib, suv bilan yuviladi va ochiq havoda 
(qizdirmang!) quritilib tajribada foydalaniladi. 
2С
6
Н
5
СОС1 + Н
2
O
2
+ 2NаОН → С
6
Н
5
СOООСОС
6
Н
5
+ 2NaСl + 2Н
2
О 

---

49 
Metakril 
kislota 
ham 
polimerlanish 
xususiyatiga 
ega, 
lekin 
metilmetakrilatchalik oson polimerlanmaydi. 
a) hosil qilingan suyuqlikdan 2-3 tomchi olib, uni muz va suv aralashmasida 
soviting. Suyuqlikning kristallanishini kuzating. Chunki metakril kislota 16°C da 
suyuqlanadi. 
b) Metakril kislotadan bir necha tomchi olib, uni 1-2 ml suvda eriting va 2 
tomchi bromli suv qo`shing. Bromli suvning rangsizlanishini kuzating. Reaktsiya 
tenglamasini yozing.