Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари

 
Brom bilan ishlash 
1. Brom faqat qalin devorli, silliqlangan shisha qopqoqli shisha idishlarda 
saqlanadi. Shisha idishlar mo`rili shkafda qumli metall yashikda saqlanishi kerak. 
2. Teriga brom tegsa qiyin tuzaladigan yara hosil qiladi, shilliq pardalarga 
ta`sir etadi. Brom bilan bajariladigan barcha ishlarda,albatta rezina qo`lqop, 
himoya ko`zoynagi taqib yoki niqob kiyilib, yarmigacha berkitilgan mo`rili 
shkafda bajariladi. 
3. Bromli shisha idishlar qum hammomida yoki chinni idishlarda tashiladi. 
4. Tomchi voronkasi yordamida brom qo`shish bilan bajariladigan ishlarda 
oldin voronka jo`mragining germetikligini efir yordamida tekshirib ko`rish lozim. 
So`ngra jo`mrakka surilgan moyni artib, o`rniga fosfat kislota surtiladi. Jo`mrak 
favqulodda voronka korpusidan chiqib ketmasligi uchun uning turtib chiqib turgan 
uchiga rezina kiygiziladi yoki jo`mrak bog`lab qo`yiladi. Tomchi voronkasiga 
birdaniga 10 ml dan kamroq brom quyiladi. 
Kuyganda, yonganda, zaharlanganda va boshqa ko`ngilsiz hodisalar
ro`y berganda birinchi yordam ko`rsatish 
 
1. Har bir laboratoriyada dori qutichasi bo`lishi shart, uning qaerda 
joylashganligini va undan qanday foydalanishni talabalar bilishi lozim. Dori 
qutichasida yodning spirtdagi 3-5 % li eritmasi, soda, borat kislota, sirka 
kislotaning 1 % li eritmasi, paxta, sterillangan bint, oddiy bint, leykoplastir, kaliy 

---

8 
permanganat eritmasi, glitserin, azelin, kuyganda surtiladigan maz, novshadil spirt, 
yurak dorisi, bosh va qorin og`riganda ichiladigan dorilar bo`lishi lozim. 
2. Issiqlik ta`siridan kuygan joyga tezda spirt yoki kaliy permanganatning 
suyuq eritmasi bilan ho`llangan paxta qo`yiladi. 
3. Ko`zga yoki badanning boshqa biror joyiga kislota sachrasa, o`sha joyni 
dastlab yaxshilab suv bilan, so`ngra natriy gidrokarbonatning 3 %li eritmasi bilan 
yuviladi. 
4. Ishqor sachraganda esa dastlab suv bilan yaxshilab, so`ngra sirka 
islotaning 1 % li eritmasi bilan artiladi va yana suv oqimida yuviladi. 
5. Fenol ta`sirida kuyganda zararlangan joyni spirt bilan artish kerak. 
6. Brom ta`sirida kuygan joyni darhol spirt yoki suyultirilgan ishqor eritmasi 
bilan yuvib, keyin yana spirt bilan artiladi. Shundan keyin kuygan joyga 
surtiladigan maxsus moy dori surtiladi. Brom hidi bilan zaharlanganda spirt 
bug`idan chuqur nafas olib, sut ichib, ochiq havoga chiqish kerak. 
7. Agar suvda erimaydigan organik moddalar teriga to`kilib kuydirsa, 
kuygan joy shu modda eriydigan erituvchi bilan yuviladi. 
8. Jabrlanuvchiga birinchi yordam ko`rsatilgandan keyin uni medpunktga 
olib boriladi. 
9. Laboratoriyada yong`in chiqishi bilan u erdagi alanga manbalarining 
hammasi o`chiriladi, oson alangalanadigan moddalar esa laboratoriyadan boshqa 
joyga olib chiqiladi. Yong`in kichik bo`lsa, uning ustiga qum sepiladi yoki jun 
odeyal yopib o`chiriladi, yong`in o`tacha bo`lsa o`t o`chirish asboblaridan 
foydalaniladi va tezda o`t o`chirish komandasiga xabar beriladi. 
Alangaga suv sepilmaydi, aks holda, ko`pincha alanga keng tarqalib, yong`in 
kuchayadi. 
Yong`inda biror kishining ust-boshi yona boshlasa, uni tezda jun odeyal 
yoki pal’to bilan o`rab, alang o`chiriladi. Kiyimi yonayotgan kishi chopmasligi 
kerak, chunki chopganda alanga avj oladi. 
Yonayotgan kiyimni suv sepib yoki kiyimi yonayotgan odamni erga 
yumalatib o`chirish mumkin. 
Odamning kuygan joylari kaliy permanganat eritmasi bilan yuviladi, 
so`ngra kuyganda surtiladigan maz surtib medpunktga olib boriladi.