O‘rinbosari N. J. Toshmanov

Bolalarning kiyimi. Yozgi kiyim rangi ochiq, asosan oq gazlamadan, qishki kiyim — to‘q rangli materialdan tikilishi lozim. Bolalarning kiyimn ularning yoshiga yarasha, yengil, qulay, kismaydigan, estetik didiga javob beradigan paxta matosidan tikilishi kerak.
Bolalarning oyoq kiyimi ham qulay, poshnasi 1,— 1,5 sm bo‘lishi kerak. Vaqti-vaqti bilan bolalarga qishda binoning ichida, yozda maydonchada yalang oyok, yurishga ruxsat berish kerak. Notekis joyda yalangoyoq yurish tovon yassiligini yo‘qotadi, bola- organizmini chiniqtiradi.


Sayr. Bolalarning uzoq vaqt ochiq havoda bo‘lishlari ularning sog‘ligiga va jismoniy taraqqiyotiga har tomonlama ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Bolaning ochiq havoda bo‘lishi natijasida qon kislorodga to‘yadi, temperaturaning o‘zgarib turishi, havoning namligi, shamol ta'siri termoregulyatsion apparatni mashq qildiradi, organizmni chiniqtiradi. Bolaning faolligi oshadi, harakatlari, jismoniy sifatlari takomillashadi.
O‘tkaziladigan sayrning tashkiliy jihatlari, mazmuni va metodikasini tarbiyachilar puxta o‘ylashlari lozim. Sayrga yig‘ilish ko‘p vaqtni olmasligi, buning uchun bolalarni bir tartibda kiyinish va yechinishga o‘rgatish kerak. Sayr rejasiga atrof hayotni kuzatish, sport mashg‘ulotlari, mehnat faoliyati, o‘yinlar kiradi. Bolalarning turli faoliyatlarini tashkil etish uchun bolalar maydonchasi pedagogik talabga javob beradigan qilib jihozlangan bo‘lishi kerak. Har bir guruh maydonchasida turli o‘yinlar o‘tkazish uchun qurilish materiallari, qum, suv, turli o‘yinchoqlar, sirpanish uchun tepaliklar, muz maydonchasi, tirmashib chiqish, muvozanat saqlash, sakrash uchun moslamalar o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
Velosiped uchish uchun yo‘l bo‘lishi kerak. Bolalar 3—4 soat ochiq havoda vaqt o‘tkazishlari lozim. Faqat qattik yomg‘irda, kuchli shamolda, sovuq — 25° dan oshganda sayrga chiqish kerak emas.
Harakatli o‘yinlarni o‘tkazish muddati mashg‘ulotning mazmuniga bog‘liq. Hatto 15—20 daqiqalik sayrlar ham yaxshi hissiy, jismoniy madad beradi. Tarbiyachi bolalarning bir vaziyatda turib qolmasliklariga e'tibor berib turishi lozim. Harakatli o‘yinlarni tinchrok o‘yinlar bilan almashtirib turish kerak. Kichik guruh bolalari bilan haftasiga bir marta, katta guruh bolalari bilan haftasiga 2 marta ekskursiya uyushtiriladi. Bunda bolalar kattalarning mehnatini, kishilarning hayotini kuzatadilar.


Chiniqtirish. Chiniqtirish deganda organizmning atrof-muhitdagi turli tabiiy ta'sirlar (harorat, namlik, quyosh nuri darajasining o‘zgarishi)ga eng ko‘p chidamliligi, moslashishini tarbiyalash tushuniladi.
Bolada faqat harorat, iqlim o‘zgarishlariga tez ta'sir bildirishgina tarkib topmasdan shu bilan birga gemoglabin miqdori oshadi, ularning immun tizimi yaxshilanadi. Bolalar turli kasalliklarga kamroq chalinadilar va ularni organizmlari kasalliklarni tezda yengadi.


Kundalik hayotda chiniqtirish tadbirlarini jismoniy mashqlar, bolaning xilma-xil faoliyati bilan bog‘liq holda olib borish chiniqtirish uchun ham organizmni mustahkamlash uchun ham yaxshi natija beradi.