OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ

Laxtalanma. Zədələnməmiş damarlardan qan axır və o, 
maye halındadır. Əgər damar zədələnərsə, qan axma başlayır 
və müəyyən müddətdən sonra qatılaşma gedir. Əmələ gəlmiş 
qatılıq zədələnmiş sahələri tutur (laxtalanma gedir), az sonra 
yara sağalır. 
Qanın laxtalanması bir neçə fiziki-kimyəvi, fizioloji-
genetik və biokimyəvi proseslərdən asılıdır. Qandakı 
fibrinogenin fəaliyyəti nəticəsində həll olmayan fibrin zülalı 
əmələ gəlir. O, incə saplar şəklində çökür, sıx tor yaradır. Bu 
sahə getdikcə sıxlaşır və zədələnmiş sahəni qapayır.
Əvvəlcə trombin fermenti fibrinogenə təsir edərək, fibrin 
yaranır. Qaraciyrədə daima protrombin sintez olunur. 
Protrombin fəal trombinə çevrilir, kalsi ionlarının iştrakı ilə 
tromboblastlar 
protrombini 
yaradır. 
Tromboblastlar 
trombositlər parçalandıqda yaranır. Əgər qanın tərkibində 
bəzi zülallar olmazsa, o zaman laxtalanma getmir. Plazmada 
qlobulinlərdən biri olmazsa, hemofiliya – qanaxma baş verər. 
Belə insanlar az yaşayırlar. 
 Eritrositlər. Qırmızı qan cismcikləri nüvəsiz olub, ikiqat 
bükülmüş nal şəkillidir. Onlar elastikdir və asanlıqla qan 
kapillyarlarından keçirlər. İnsanın eritrositlərinin diametri 7-8 
mkm, qalınlığı 2-2,5 mkm. 
Yalnız yenicə formalaşmış eritrositlərin nüvəsi vardır və 
onlar sonradan itərək, nüvənin yerini hemoqlobin tutur. 
Eritrositlərin cəminin səthi 3000 m-dir, ardıcıl düzülərsə – 
190000 km uzunluğa bərabər olar. 1 mm
3
qanda, qadınlarda 

---

61 
4,0-5,0 milyon, kişilərdə – 5,0-5,5 mln ədəddir. Lakin 
insanların yaşından asılı olaraq, eritrositlərin miqdarı dəyişir
İnsanların yaş göstəricilərinə görə eritrositin miqdarı 
(cədvəl 5.2) 
Yaşları 
1 mm
3
qanda eritrosit. sayı 
Orta 
kənarlanma 
yeni 
doğulmuş 
5250000 
4500000-
6000000 
1 günlük 
6000000 
5000000-
7500000 
1 aylıq 
4700000 
3500000-
5600000 
6 aylıq 
4100000 
3500000-
5000000 
2-4 yaşlı 
4600000 
4000000-
5200000 
10-15 yaş 
4800000 
4200000-
5300000 
Böyüklərdə 
5000000 
4000000-
5500000 
Yenicə doğulmuş körpələrdə 7200000 ədəd eritrosit olur 
və qısa bir dövrdən sonra, eritrositlər parçalanaraq bilirubinə 
çevrilir. Eritrositlərin həyat dövranı 120-130 gündür. 
Eritrositlərin əsas xassəsi oksigeni ağ ciyərlərdən 
orqanizmin bütün, toxuma və hüceyrələrinə çatdırmaqdan 
ibarətdir. Onun tərkibindəki hemoqlobin oksigenlə asanlıqla 
birləşir. 

---

62