O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi metrologiya, standartlashtirish va sifatni boshqarish kasb-hunar kollejlari uchun o ‘quv q o ‘llanma Toshkent «ilm ziyo»


Bunda og‘irlik o ‘lchov toshi va o ‘lchovlarni keng qo‘llash bilan



Yüklə 0,53 Mb.
səhifə15/162
tarix14.12.2023
ölçüsü0,53 Mb.
#178239
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   162
Ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi metrol-www.hozir.org

Bunda og‘irlik o ‘lchov toshi va o ‘lchovlarni keng qo‘llash bilan
birgalikda ularni qalbakilashtirishning oldini olish uchun jazolar
ishlab chiqilgan.
12





Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, o ‘lchash hajmi amali m e’yoriy-
qonunlar bilan muvofiqlashtirilgan. Uzoq o ‘tmish tariximizdan
m a’lumki, O‘zbekistonda hozirgi kundagi tarixiy yodgorliklar,
ya’ni bino va inshootlarning qurilishida standartlashtirish faoliyati
ham muhim o ‘rin tutib, o ‘sha paytdagi qurilish ashyolarini birxil-
lashtirishdan, peshtoqladagi handasaviy naqshlar, panjaralar va
to ‘sinlar hamda poydevor va devorlardagi g‘ishtlarning tarkibiy
tuzilishi va o ‘lchamlarida standart andazalar qo‘llanilganligi
standartlashtirishdan foydalanilganligining yorqin misolidir.
1715-yili Rossiyaning Tula qurol zavodida muayyan kalibr
belgilangan. Rossiya Imperiyasining Pyotr II hukmronligi davrida
XVII—XVIII asrlarda yaratilgan juda ko‘p qurol-aslaha elementlari
aniq bir xil namunalardan qilinishi belgilanib, hozirgi zamon
standartlashtirilishining prototipi tarzida namoyon bo‘lgan.
1785-yili fransuz muhandisi Leblan 50 dona qurol-aslaha
qulflarini yaratdi, ularning har biri boshqa qurol-aslahalar uchun
qo‘shimcha ishlovsiz tushar edi, ya’ni o ‘zaro almashinuvchan
bo‘lgan.
1846-yilda esa Germaniyada temiryo‘llar eni (koleyasi) va vagon
ulash ilashmasining unifikatsiyasi (birxillashtirilishi) amalga oshi-
rildi. 1869-yilda esa temiryo‘l relsi profili o ‘lchamlari bo‘yicha
standart namunalar to ‘plami chiqdi.
1870-yilda Yevropaning bir qator mamlakatlarida «Standart»
g‘ishtlar ishlab chiqarila boshlandi.

Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   162




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin