O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi markazi o'zbekiston respublikasi sog'liqni saqlash vazirligi oliy va o'rta tibbiy ta'lim bo'yicha o'quv-uslubiy idorasi

Davolash. Anafilaktik shokni davolashda sekundlar va daqiqalar hal qiluvchi rol o'ynaydi. Davolashda asosiy maqsad organizmga tushgan yot jismning kuchini yo'qotish — neytrallash, qon bosi-mini ko'tarib, gemodinamikani yaxshilash yoki gipovolemiyaga qarshi kurashdan iborat (6-rasm). Hamma xavf soladigan sindromlarning oldini olish va yo'qotish shart. Birinchi yordamda, inyeksiya qilingan yoki hasharot chaqqan joyga muzli xaltachalar, zahar yoki antigen qonga ko'p so'rilmasligi uchun jgut qo'yiladi, 0,1 % li adrenalin tomir ichiga yuboriladi. Antigistamin preparatlar, katta miqdorda gormonlar va simptomatik terapiya qo'llaniladi.

Anafilaktik shok penitsillindan yuzaga chiqqan bo'lsa, maxsus terapiya qo'llaniladi, ya'ni pensilinazadan 250—300 ТВ tomir ichiga yuboriladi. Anafilaktik shokni davolashda siydikni haydash va kislorod bilan davolash katta foyda beradi. Agar anamnez sp'ralganda bemorning biror narsaga nisbatan allergiyasi bo'lsa, ehtiyot bo'lish kerak. Unday kishilar "xavfli guruhga" (kasalga chalinish moyilligi bor guruh) kiradilar, ya'ni ularda anafilaktik shok holati kuzatiladi. Yuqorida qayd qilingan klinik belgilarni quyidagi misollarda ko'rib chiqamiz.

42 yoshli bemor mashinada ketayotgan paytda qizil ari chaqib oldi. 10—13 daqiqadan keyin bemorning ahvoli yomonlasha boshladi. Yonidagi do'stiga ahvolini aytsa, u ishonmadi. Bir ozdan

i Ю2
so'ng bemor havo yetishmasligidan shikoyat qildi va do'sti yelkasiga boshini qo'yib, hushdan ketdi. Shundan keyin bemorning ahvoli og'irlashib, yuzi qizardi, lablari, ko'zlari shishib ko'karish paydo bo'lgan, nafas olishi tez, yuzi va badanlari sovuq ter bilan qoplangan; bemorning hushi yo'q. Bemorni tezda reanimatsiya boiimiga olib kelishdi. Bemor tekshirib ko'rilganda yuqorida qayd qilingan belgilardan tashqari qon bosimi yo'qligi, tomir urishini sanab bo'lmasligi, akratsianoz ko'zga tashlanib turar edi. Qisqa anamnezdan keyin venaseksiya yo'li bilan bemor tomiri topildi. Ikki tomiridan poliglyukin va reopoliglyukin qo'yiladi: adrenalin, gormonlar, kalsiy xlor, antigistamin preparatlar, qonni suyul-tiruvchi dorilar yuborildi va kislorod terapiya o'tkazildi; qon bosimini 90/50 mm.sim.ust.gacha ko'targuncha hammasi bo'lib 2—3 litr suyuqlik quyildi. Bemor ko'zini ochdi, ayrim tibbiyot xodimlarini taniy boshladi, hatto kiyimlarini almashtirishga qo'ymadi.

Bu yerda bemorni o'ziga keltirish uchun ko'p vaqt sarflanmadi. Bemorning do'sti uni reanimatsiya bo'limiga tez olib kelib, to'g'ri yo'l tutgan. Aks holda organizmda qaytmas holatlar bo'lishi mumkin edi. Keyin bemor tegishli bo'limga ko'chirilib davolandi. Bemordan bo'lgan voqea haqida so'ralganda ari chaqqanini va ko'zi ko'rmay qolganini eslaydi, xalos.

22 yoshli bemor tish og'rig'i bilan stomatologga murojaat qiladi. Kasali aniqlangandan keyin tishini olib tashlashga maslahat beriladi, bemor rozi bo'ladi. Og'riqsizlantirish uchun 2 % li novokain eritmasidan regionar anesteziya uchun 3—5 ml yuboriladi. Oradan 15—20 daqiqa o'tgandan keyin, bemorning ahvoli og'irlasha boshladi, rangi oqarib tanasi sovuq ter bilan qoplandi; behush bo'lib yiqiladi. Tibbiyot xodimlari tomonidan birinchi yordam ko'rsatilib, bemorga reanimatolog chaqirtirildi. Reanimatolog bemorning hushi yo'qligini, qon bosimini aniqlab bo'lmasligini va siydik beixtiyor ketib qolganini aniqladi va anafilaktik shok tash-xisi qo'ydi. Bemor reanimatsiya bo'limiga ko'chirildi. Bemor yechintirilganda organizmi sovuq, yurak tonlari past va tomir urishini sanab bo'lmas, bajarilayotgan muolajalarga reaksiya bildir-masdi. Anamnez va klinik belgilariga ko'ra bemorning umumiy ko'rinishini hisobga olib qo'yilgan tashxisimiz tasdiqlandi. Ko'rsatilgan yordam va terapiya natijasida bemor 14—18 soatdan keyin o'ziga kelib, qayerda yotganini, kim tomonidan kelti-rilganligini tibbiyot hamshiralaridan so'radi. Keyin bemordan nima