O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi

Yevropolis — Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida sug‘urta
shartnomasi tuzganlik faktini tasdiqlovchi sug‘urta polisi.
Kovernota — sug‘urta vositachisi tomonidan sug‘urtalanuv-
chiga beriladigan va sug‘urtalanuvchining sug‘urta shartnomasi
tuzishini tasdiqlovchi hujjat. Ushbu hujjatda ko‘rsatilgan muddat
mobaynida sug‘urta brokeri sug‘urtalanuvchiga sug‘urta polisini
berishi shart. Chunki, kovernota sug‘urta kompaniyasi uchun
yuridik kuchga ega bo‘lgan hujjat hisoblanmaydi.
Nazorat va muhokama uchun savollar:
1. Sug‘urtalovchiga ta’rif bering.
2. Risk tushunchasi nimani anglatadi?
3. Mulkiy sug‘urta nima?
4. Sug‘urta puli nima sababdan tuziladi?
5. Sug‘urta riskiga ta’rif bering.
6. Qaysi risklarni sug‘urta himoyasiga olishi mumkin emas?
7. Aktuariylarning asosiy vazifasi nimalardan iborat?
8. Sug‘urta obyekti va subyektining bir-biridan farq qiluvchi jihatlarini
ko‘rsating.
9. Sug‘urta dalolatnomasi nima sababdan tuziladi va uni tuzishda kimlar
ishtirok etadi?
10. Yevropolis haqida so‘zlab bering.
11. Kovernota deganda nimani tushunasiz?

---

2 2
3-mavzu.

Sug‘urta zaxirasi va uning turlari
Sug‘urta zaxirasi haqida tushuncha va uning shakllanishi.
Sug‘urta zaxirasining turlari.
Bozor munosabatlari rivojlangan
mamlakatlarda sug‘urta bir tomondan,
aynan riskdan himoya vositasi hisoblan-
sa, ikkinchi tomondan, u tadbirkorlik
faoliyati hamdir. Keyingi yillarda sug‘urta mamlakatimizda ham
tadbirkorlik faoliyatiga aylanmoqda.
Shu nuqtayi nazardan, bizning fikrimizcha, sug‘urta faoliya-
tini uning funksional mohiyati bilan uzviy bog‘liq bo‘lgan
xizmatlarni tashkil etish hamda ularni ko‘rsatish (uning mulkiy
shakli, boshqaruv tizimi va boshqa iqtisodiy omillar bilan o‘zaro
bog‘liq bo‘lgan) sa’y-harakatlar majmuasi deb ta’kidlash mumkin.
Mazkur faoliyatning asosiy maqsadi iqtisodiyot subyektining
talabiga ko‘ra, uni sug‘urta risklaridan himoyasini ta’minlashga
qaratilgandir.
Aynan shu maqsadni amalga oshirish uchun sug‘urtachi to-
monidan sug‘urtalanuvchidan sug‘urta mukofotlari undirib olinadi.
Bu undirilgan mukofotlar hisobidan, o‘z mijozi bo‘lgan
subyektning, ehtimollikka ko‘ra, zarar ko‘rishining oldini olish,
undan ogoh etish, sug‘urta hodisasi yuz bergan taqdirda, uning
oqibatlarini tugatish uchun maqsadli sug‘urta zaxirasini (4-chizma)
shakllantiradi. Sug‘urtachining sug‘urta zaxirasini shakllantirish
jarayoni qayta taqsimlash munosabatlari sifatida namoyon bo‘ladi.