Otakoidler Prof. Dr. Süleyman aydin farmakoloji Anabilim Dalı



Yüklə 169,94 Kb.
səhifə2/5
tarix10.10.2019
ölçüsü169,94 Kb.
#29325
1   2   3   4   5
Otakoidler



Dağılımı:

    • enterik sistem, (APUD h.),

    • SSS (rafe)

    • Trombosit

    • (hayvanlarda mast h.)

Sentez ve yıkımı:

  • Triptofan

  • | (triptofan hidroksilaz)

  • 5-hidroksitriptofan

  • | (aromatik L-aminoasid dekarboksilaz)

  • 5-hidroksitriptamin (serotonin; 5-HT)

  • |

  • . [ reseptörlere

  • bağlanma ve etki ]





Sentez ve yıkımı

  • Serotonin

  • | ( MAOA ve MAOB )

  • 5-hidroksiindolasetaldehid

  • | aldehid dehidrogenaz

  • 5-hidroksiindolasetikasid (5-HIAA)

  • |

  • (Renal atılım)


  • 5-HT, dışarıdan hücreye alınır (uptake). Bazı ilaçlar bu ‘uptake’ işlemini engeller (kokain, imipramin ve benzeri TCA)

  • Trombin trombositlerlern 5-HT salıverilmesine neden olur

  • p-klorofenilalanin, triptofan hidroksilaz inhibe eder

  • p-kloroamfetamin, serotonerjik nöron toksinidir.

  • Oral serotonin, MAO etkinligi nedeniyle sistemik dolaşıma geçemez

  • 5-HT, Kan beyin bariyerini geçemez, ama triptofan geçer!.



Farmakolojik etkileri

  • 5-HT ilaç olarak kullanılmaz

  • KVS etkileri degiskendir:

    • İskelet kas damarları hariç damarları büzer (cilt, mide barsak uterus, beyin umbilikal damarlar)

  • Damar büzücü etkide setonerjik 5-HT1, 5-HT2 etkisine ek olarak:

  • Alfa-adrenerjik reseptör aktivasyno

  • Ang.II, PGF2alfa, katekolamin etkilerinin amplifiye olması önemli

  • İnsan koroner arterinde dilatasyon, yuksek dozda hafif kasılma.

  • Kemoreseptör uyarımı ile refleks kan basıncı yükselmesi yapar.

  • Vazodilator etkiden NO sorumlu



  • Renal damarlar 5-HT.ye duyarlı. Nekroza kadar giden renal damar kasılması olur.. .. Antidiurez.

  • Umbilikal damar kasılması, düşük, bebek ölümü

  • Pulmoner damar kasılması: venler burada çok duyarlı.

  • İnsanda i.v. Uygulandıgında 3 fazlı cevap vardır.

    • 1. kısa bir düşme,

    • 2. kasılma

    • 3. uzun süren düşme

  • ( .Bezold-jarisch etkisi. )



  • İnsan mast hücresinde histamin.

  • Solunum sisteminde, solunum stimulasyonu (5-HT3)

  • Astımlılarda bronkokonstriksiyon

  • GIS, ince barsaklarda spasm, ishal.

  • Sıcan mide fundusu serotonin icin bioassay organı.




  • Emesis (CTZ)

    • Antiemetik olarak 5-HT3 antagonistleri kullanılır. Bunlar:

    • Ondansetron, granisetron, tropisetron, palonosetron..

  • Adrenal medullayı stimule eder

  • Rezerpin tarafından depoları boşalır.


Reseptörleri

  • 5-HT1..- 7

  • Reseptör grupları:

    • 5-HT1 grubu: (5-HT1A, 1B, 1C, 1D, 1E, 1F) en buyuk grup.

    • 5-HT2 grubu:

    • 5-HT3 grubu: (Na+ geçiren iyon kanalı; depolarizasyon yapar)

    • 5-HT4 grubu:

    • ( 5-HT6 ve 5-HT7 vardır)

5-HT fizyolojik önemi

  • Trombositler: trombosit agregasyon artışı, adhezyon artışı, vazokonstriksiyon (kanama durması..)

  • GIS: barsak peristaltizminde artış

  • Pankreas.

  • Pineal bez:

    • 5-hidroksitriptamin N-asetiltransferaz enzimi ile 5-HT’den melatonin oluşur.

    • Karanlıkta melatonin sentezi artar.

    • Melatonin, Uyku bozukluklarında, jet lag vakalarında tedavi şansı var.

Patolojik önemi

  • Karsinoid tumorler: (krizler, flushing, subendokardial fibrosis, skleroderma )

  • Migren

  • Pulmoner emboliye baglı spazm

  • Dumping sendromu

  • Gebelik ile ilgili patolojik durumlar: erken dogum, ölü dogum, perinatal bebek ölümleri..



  • SSS hastalıkları:

    • Depresyon

    • İştah kontrolu (sinaptik aralıkta 5-HT miktarını artıranların ve uptake inhibitörlerinin iştah azaltıcı olarak kullanılması)

      • Fenfluramin, deksfenfluramin

      • Sibutramin

    • Serotonin agonistleri iştah artırır (kilo)

      • Pizotifen, siproheptadin

    • Hipertiroidizm ve otism’de kan 5-HT düzeyi artar..


Terapötik amaçla kullanılan 5-HT agonist ve antagonistleri

  • 4.1. Sumatriptan suksinat ve diger triptanlar

  • 5-HT1B/D agonisti

    • Akut migren nöbet tedavisinde ind.

    • Tam agonist

    • Oral biyoyararlanımı düşük, s.c. Uygulama.

    • Triptanlar ; gebe, emziren ve koroner hastalara verilmez. Yaşlı ve hipertansiyonlulara önerilmez.



  • Yan etkileri:

    • Agrı,

    • baş ve gögüste sıkışma, ağırlık,

    • kızarma/flushing,

    • baş dönmesi,

    • emesis,

Diger triptanlar

  • Zolmitriptan (intranazal spreyi var)

  • Eletriptan

  • Almotriptan

  • Fravotriptan

  • Naratriptan *

  • Rizotriptan *

    • (*) sersemlik yapar, makine kullananlar dikkat etmeli



  • 4.2. Pizotifen hidrojen maleat

    • 5-HT2 blokoru,

    • Nonselektif, parsiyel agonist.

    • Antiserotonerjik ve antihistaminik etkileri güçlü

    • Zayıf antimuskarinik etkili

    • Oral uyg., hepatik eliminasyon, yarılanma ömrü 1 gun

    • Migren ve küme (cluster) başagrı profilaksi için kullanılır, akut nöbette kullanılmaz

    • İştah artırır.

  • Yan etkiler:

    • sedasyon,

    • kramp,

    • kas ağrsı,

    • bulantı

    • diare,

    • ödem.

  • Anoreksia nervosa için kullanılabilir.



  • 4.3. Siproheptadin.

    • antiseronin (5-HT2 antagonisti); tam antagonist.

    • antihistaminik ve sedatif etkili

    • Antikolinerjik etkili

    • Ca2+ kanal blokajı

    • Kullanımı:

      • mide karsinoidi,

      • migren profilaksisi,

    • Oral (1 mg)

    • Yan etkileri:

      • sedasyon, kilo alma, atropin benzeri etkiler

4.4. Metizerjid

  • 4.4. Metizerjid

  • * D-lizerjik asid dietilamid

  • * ergot alkaloitlerin ergonovin (ergometrin) in semi.sentetik türevidir.

  • * 5-HT1 ve 5-HT2 antagonisti

  • * parsiyel agonist. tek başına serotonerjik, vazokonstriktor etkili.

  • * ergot alkaloitleri gibi alfa-adrenerjik reseptorlere etki etmez.

  • * kullanım: migren, karsinoid sendrom ( R2: )

  • * (Tr.de yok) ( R1: )



4.5. Ketanserin

  • 4.5. Ketanserin

  • * 5-HT2 tam antagonisti

  • * alfa1-adrenerjik reseptor antagonisti

  • * antihipertansif etkili,

  • * Reynauld sendromunda etkili

  • * trombosit agregasyonunu inhibe eder.

  • * oral, 2-3 kez, 20-4 mg / gün.




  • 4.6. 5-HT3 Reseptör antagonistleri.

  • Antiemetik etkili (CTZ üzerine)

    • Ondansetron,

    • granisetron,

    • tropisetron,

    • Dolasetron

    • Palonosetron
  • 4.7. Buspiron

  • * 5HT1A parsiyel agonisti.

  • * dopaminerjik D2 reseptörler ile etkileşir.

  • * ansiyolitik etkili


  • 4.8. S.S.R.I

  • * selektif olarak SSS.de serotonin uptake (içeri alım) inhibitörleri.

  • * antidepresan etkili grup.

  • * Fluoksetin.

  • * Metaboliti norfluoksetin.

  • * depresyonlu ve obsesif kompulsif hastalarda etkili.



  • * Sertralin

  • * etkisi güçlü. Hepatik yıkılma ürüne N-sesmetilsertralin etkili ve yarımı ömrü uzun (100h.) gebe ve çocuklarda kullanılmamalı.

  • (serotonin sendromu )

  • * paroksetin

  • * fluvoksamin

  • * sitalopram ve essitalopram


  • 4.9. S.S.N.R.I

Serotonin ve noradrenalin uptake inhibisyon yaparlar


Antidepresan olarak kullanılırlar. Örnekleri:

  • Mirtazepin

  • Venlafaksin

  • Milnesipran

  • Duloksetin

Peptid Yapılı Otakoidler

  • Angiotensinler

  • * ‘renin-anjiotensin sistemi’(R.A.S) olarak bilinir.

  • * renin keşfi, 1898, KVS’de önemi 1970’ler

  • * anjiotensin yapan yerler:

  • * 1.1 Hormonal R.A.S; sistemin dolaşımda anjiotensin

  • * renal juxtaglomerular aparat ‘dan salgılanan renin etkisi altında anjiotensinojen’den anjiotensin I ve daha sonra ang-II, ang-III ve ang-IV oluşur.

  • * 1.2. Doku R.A.S.: yerel oluşur. Oluştugu dokular:

  • kardiyak, damar, renal, suprarenal, serebral, pankreas, testis, hipofiz, göz ve mast h.

  • * 1.3. intraseluler R.A.S.: hucre icinde oluşur.



1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin