128
53 – rasm. Xo‘jalik sovuni asosini uzluksiz usulda TNB-2 apparatida tayyorlash sxemasi
Yog‘li aralashma galma-gal ishlayotgan (2,3) kompozitsion idishdan (1) me’yorlovchi nasos
orqali (7) quvurli issiqlik almashtirgichga yuboriladi. Bu yerda 104-115
0
C gacha isitilib, so‘ngra
(11) TNB-2 apparatining aralashtirgichiga kelib tushadi. Bu yerga (1) nasos yordamida (4) idishdan
(6) isitgichda 95
0
C
gacha qizdirilgan, 27-30 % li Na
2
CO
3
eritmasi ham kelib tushadi.
Aralashtirgichda yog‘li aralashmaning karbonatli sovunlanishi sodir bo‘ladi. Karbonatli
sovunlash TNB-2 apparatning birinchi barabanida tugallanadi. Karbonatli massa aralashtirgich bilan
aralashib o‘tkir bug‘ bilan puflanadi.
Bunda CO
2
intensiv ajralib chiqadi va birinchi barabanning
gaz yig‘gichidan (10) ko‘pik ushlagich orqali (9) sovutgichga yuboriladi. So‘ngra karbon kislota
sexiga tozalash va gazni kompresslash uchun yuboriladi.
Karbonatli massa ikkinchi barabanga kelib tushadi. Bu yerda aralashtirilayotganda va o‘tkir
bug‘ berilayotganda CO
2
to‘liq ajraladi. CO
2
ikkinchi barabanning (2) gaz yig‘gichidan (10) ko‘pik
ushlagich orqali (9) sovutgichga yuboriladi.
Ikkinchi barabandan karbonatli massa tik quvur orqali uchinchi pastki sovunlash barabaniga
kelib tushadi. Bu yerda 39-42%-li NaOH eritmasi bilan sug‘oriladi. Buning uchun (5)
natriy
gidroksid eritmasi idishdan (1) nasos yordamida (8) isitgichda 90-95
0
gacha qizdirilib, apparatga
yuboriladi.
Uchinchi barabanda aralashtirilayotganda karbonatli massa tugal
sovunlanadi va hosil
bo‘lgan sovun massasi to‘rtinchi barabanga oqib tushadi va u yerda yana aralashtirilib o‘tkir bug‘
bilan puflanishi mumkin.
Soapstok yadrosi mavjud bo‘lsa, u (2) sig‘imdan (1) nasos-dozator yordamida uchinchi yoki
to‘rtinchi barabanga berilishi mumkin.
Sovun yelimi to‘rtinchi barabandan gidrozatvor orqali (12) to‘g‘rilash qozoniga okib
tushadi. Qozonda sovun sifati NaOH yoki yog‘ kislotalarni qo‘shib bug‘
bilan isitish va
aralashtirish yo‘li bilan to‘g‘rilanadi.
Sovun massasini tarkibi quyidagicha, yog‘ kislotalar miqdori 60 % kam bo‘lmasligi, erkin
ishqor miqdori 0,2%
dan va Na
2
CO
3
1% dan ko‘p bo‘lmasligi lozim. Sovunli massa sovun
yig‘gichlarga borib, so‘ngra sovutish quritish va mexanik ishlov berish uchun yuboriladi.
