“О„zbek tili va adabiyotini о„qitish metodikasi” kafedrasi zulxumor Mirzayeva, Komil Jalilov
Yüklə 1,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. XX asr adabiy ta‟limiga xos xususiyatlar. Sho„ro mafkurasining milliy adabiy ta‟limga ta‟siri.
|
Shuhrat Sirojiddinov I BO„LIM ADABIYOT O„QITISH METODIKASINING TARIXI VA SHAKLLANISH TARAQQIYOTI: AYRIM CHIZGILAR Reja: 1. XX asr adabiy ta‟limiga xos xususiyatlar. Sho„ro mafkurasining milliy adabiy ta‟limga ta‟siri. 2. Mustaqillik yillarida adabiy ta‟lim taraqqiyotining o„ziga xos xususiyatlari. 3. Adabiy ta‟limning yangilanish jarayonlari: an‟anaviylikdan zamonaviylikka. Adabiyot inson tafakkuri rivojining eng muhim omillaridan biri sanaladi. Badiiy adabiyotda muayyan bir millat qomusi, ruhiyati, tarixi, dini, madaniyati, e‘tiqodiga xos bо‗lgan xususiyatlar mujassam. Demakki, inson adabiyot orqali dunyoni anglaydi, ma‘lum ma‘nodagi ruhiy yuksaklikka erishadi. Uzliksiz ta‘lim bosqichlarida о‗quvchilar adabiyot olamiga ―О‗qish kitobi‖ orqali kirib keladilar. Sо‗ng bosqichma bosqich, asta sekinlik bilan о‗z dunyoqarashi, tafakkuri, badiiy sо‗z sehrini anglashga bо‗lgan iqtidoriga kо‗ra adabiyotning cheksiz ummonlariga g‗arq bо‗ladilar. Adabiyotni sevishi, о‗quvchida unga mehr muhabbat uyg‗otishda fan о‗qituvchilarining о‗rni muhim ahamiyat kasb etadi. Zotan, bugungi globallashuv davrida, texnika asrining talotumlarida ulg‗ayayotgan yoshlarimizni adabiyotga, badiiy asar mutolaasiga qiziqtirish oson kechmayotganligi ham ayni haqiqat. Maktab ta‘limining quyi va yuqori bosqichlarida о‗tilayotgan til va adabiyot darslarining kutilgan darajada emasligi, adabiyot darsliklaridagi yondashuvlar, bolani tanqidiy fikrlashga, atrofida bо‗layotgan voqea- hodisalarga mustaqil munosabatini shakllantirishga, tafakkurini tiniqlashtirishga xizmat qiladigan savol va topshiriqlarning aksariyati rivojlangan mamlakatlar til va adabiyot darsliklari bilan qiyoslanganda anchayin g‗arib ahvolda ekanligi bir necha bor katta siyosiy davralarda, matbuot sahifalarida qayd etildi. Adabiyot o‗qitish metodikasining XX asrdagi tarixiy tarsaqqiyotiga nazar tashlansa, XX asrning 30-yillargacha davom etgan turli ―novatorlik tajribalari‖dan keyin ―sinf-dars‖ tizimiga qaytilib, adabiyot maktab darturlarida alohida fan sifatida o‗rin egallaganidan so‗ng adabiyot o‗qitish metodikasining nazariy asoslarini yaratish harakatlari boshlandi. Tabiiyki, O‗zbekiston sobiq sho ‗ro tarkibida bo‗lgan davrda milliy metodikaning nazariy asoslari shо‗ro davrida hukmron bo‗lgan markscha- lenincha metodologiyaga asoslanar, adabiyot о‗qitish ham dialektik materializm falsafasi ta‘sirida shakllangan edi. Subutoy Dolimov, Haydarali Ubaydullayev, Qodirjon Ahmedov kabi ustoz metodist olimlar adabiy ta‘limga oid ilmiy nazariy yо‗nalishdagi tadqiqotlarining aksariyatida yuqoridagi ta‘kidlangan mutlaq metodik falsafa tutumlariga ergashishga majbur bо‗lganlar, oqibatda adabiyotni bilishga, anglashga bо‗lgan muayyan subyektiv munosabat mutlaqlashtirilgan hamda badiiy matn tahlili yuzasidan kо‗plab g‗ayri ilmiy xulosalar chiqarilgan edi. Shо‗ro davrida asosiy e‘tibor badiiy matnning Yüklə 1,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|