“О„zbek tili va adabiyotini о„qitish metodikasi” kafedrasi zulxumor Mirzayeva, Komil Jalilov

11.
 
Badiiy asar idrokida o‗qish davomida va o‗qishdan keyingi topshiriqlarning 
ahamiyatini o‗z hayotiy tajribangizdan kelib chiqib tushuntiring. Savol va 
topshiriqlarga misollar bering.

---

ADABIYOT O„QITISH METODIKASINING UMUMNAZARIY 
MASALALARI 
 
Reja: 
1. Adabiy ta‟limga pragmatik yondashuv. 
2. Gardner nazariyasi adabiy ta‟lim rivojining muhim faktori sifatida. 
3. Integrasiyalashgan ta‟limda jahon tajribasi. 
 
Hozirga qadar badiiy asar mutolaasi, uni san'at asari sifatida ơrganishning 
samarali usullari tahliliga oid ko‗plab salmoqli tadqiqotlar yaratilgan bo‗lsa-da, 
ta'limdagi globallashuv va integratsiallashuv jarayonlari bugun kechagi fikrdanda 
teranroq, istiqbolli mulohazalar, yangidan yangi qarashlar aks etgan tadqiqotlarni 
talab etmoqda. Chunonchi virtual olamda tug‗ilib voyaga yetayotgan yoshlar ongini 
toza adabiy muhitda shakllantirish harakati nafaqat o‗zbek, balki butun jahon 
ta'limiga daxldor bơ‗lgan global muammoga aylanib ulgurgan. Ta'limi rivojlangan 
G‗arb mamlakatlarida o‗quvchilarni badiiy asar mutolaasiga qiziqtirish bilan bog‗liq 
masalalar tadqiqi o‗tgan asrning 90 yillaridanoq boshlangan edi.
40
Xalqaro 
miqyosdagi tajribali olimlar, pedagoglar o‗quvchini badiiy asar o‗qishga rag‗bat 
uyg‗otishning samarali usullaridan biri – p
ragmatik yondashuv
ekanligini 
ta'kidlaydilar. 
―Pragmatizm‖, ―pragmatika‖, ―pragmatik kompetentlik‖ adabiyotshunoslik 
ilmida yoki adabiy ta'limda bugun paydo bo‗lgan yangi tushunchalar emas. Adabiyot 
fani bilan bog‗liq ta‘lim standartlarilarda 
badiiy asar va o„quvchining hayotiy 
tajribalari
o‗rtasidagi munosabatlar(pragmatika)ga qaratilgan kompetensiyalar 
mavjudligini ham ta'kidlash zarur. Ammo pragmatik ta'lim asosidagi ko‗nikmalar 
o‗quv dasturlarida, darsliklarda yoki o‗qitish jarayonlarida qay darajada aks 
40
Sonja Pfister Darlington. Literature as visual response and aesthetic experience: An
alternative approach. A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty in Partial Fulfillment of the 
Requirements for the Degree of Dоtor of Philosophy. Iowa State University. USA, Iowa, 1990 

---

etmoqda? Pragmatik ta‘limning mazmun-mohiyati, prinsiplari, uni yuzaga 
chiqaruvchi konsepsiyalar, tamoyillar, yondashuvlar integratsiyasi, pragmatika va 
adabiyot o‗rtasidagi bog‗liqlik, uning badiiy asarni ơrganishdagi o‗rni kabi masalalar, 
bizning nazarimizda, xali atroflicha tahlil qilinmagan.
Pragmatik ta‘lim tahliliga qaratilgan xorijiy manbalarda asosan uning quyidagi