O’zbekiston respublikasi Navoiy Icon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti
Yüklə 0,63 Mb.
|
O’zgaruvchan (АС) tok va kuchlanishni o’lchashda o’lchov asboblari ularning ta’sir etuvchi qiymatlarini ko'rsatadi. Eslatma: Voltmetr va ampermetr sifatida multimetrdan ham foydalanish mumkin. O’lchov jihozlari paneli Electronics Workbench dasturida ampermetr va voltmetrdan tashqari ko’p sonli rejimlarida ishlaydigan 7 ta asbob mavjud bo’lib ular bitta elektr sxemada faqat bir marta qo'llaniladi. Panelning chap tomonida analogli kattaliklarni kuzatish uchun mo'ljallangan multimetr, funktsional generator, osillograf va Bode-plotter joylashtirilgan.
multimetr funktsional generator osillograf £7 Bode-plotter O'ng tomonda esa mantiqiy kattaliklarni kuzatuvchi va hosil qiluvchi bayt generator, mantiqiy tahlillovchi, mantiqiy o’zgartiruvchilar keltirilgan. bayt generator mantiqiy tahlillovchi mantiqiy o’zgartiruvchilar иi w |ggH| Quyida bu asboblar haqida ma’lumot keltiriladi. Multimetr- kuchlanishni (o’zgarmas va o’zgaruvchan), tokni (o’zgarmas va
h7* MiriDflter o’zgaruvchan), qarshilikni va kuchlanish nisbatini dessibillarda o’lchash imkonini beradi. Sichqoncha chap tugmasini ikki marta bosish orqali quyida tasvirlangan qiymatlar oynasi ochiladi. Bu oynadan o’lchanayotgan tokning turi va zarur fizik kattaliklari ornatiladi. Quyida bu oynaning umumiy ko'rinishi keltirilgan. Tok va kuchlanishni o’lchash uchun multimetr qisqichlari voltmeter
Kuchlanish nisbatini dessibillarda o’lchash uchun multimetming dB tugmasini bosing. Multimetr qisqichlari aniqlanadigan nuqtalarga nisbatan biriktiriladi. Multimetr parametrlari kattaliklarini o'rnatish uchun SETTINGS tugmasini bosing. Multimetr parametrlari tekshiriladigan sxemaga kam ta’sir etishiga e’tibor qaratish zarur.
v/' Osillograf. Electronics Workbench osillografi saqlab qolish imkoniyatiga ega bo’lgan uzluksiz ikki nurli bo’lib oddiy va kengaytirilgan holatlarga ega. Osillografning kengaytirilgan varianti eng yaxshi raqamli saqlab qoluvchi haqiqiy osillografga yaqinlashtirilgan. Sichqoncha tugmasini ikki marta bosish orqali osillografning oddiy holati paydo bo’ladi. 7 Osillografning to'rtta ulash qisqichi mavjud bo’lib, pastgi o'ng va chap qisqichlar А (channel А) va В (channel В) kanallarning kirish qismi hisoblanadi. O'ng tomondagi yuqorigi qisqich umumiy qisqich deb ataladi. Chunki osillograf o'lchayotgan nuqta kuchlanishi bu qism potensialiga nisbatan olinadi. Odatda bu qism yerga ulab qo'yiladi, chunki osillograf kuchlanishni nolga nisbatan olishi zarur. Shu sababli osillograf bu qisqichi «ground». deb belgilangan. Umumiy Sinxronizasiya A kanal B kanal Menyuning Circuit punktida Analysis Options qismiga kirib Time domain points per cycle qatori orqali otsillogrifning hisoblash nuqtalarini kengaytirish mumkin. Odatda bu nuqtalar soni 100 bo’ladi. Huddi shi yo'l bilan Pause after each screen holatini o’rnatish orqali osillogramma tahlilini yengillatish mumkin. Bunda osillografning ishi uning nuri ekrani oynasini to'liq egallagach to'xtaydi. Osillograf ishini davom ettirish uchun Resume (Davom ettirish) bandi tanlanadi yoki F9 tugmasi bosiladi. Osillograf ishini istalgan holatda to'xtatish uchun F9 tugmasi bosiladi yoki Circuit punktidan Pause (Pauza) holati tanlanadi. Osillograf ishini qayta davom ettirish uchun F9 tugmasi bosiladi yoki Resume (Davom ettirish) bandi tanlanadi. Oddiy holatdan kengaytirilgan holatga o'tish uchun ZOOM tugmasi bosiladi. 8 TAJRIBA XONALARIDA ISHLASH QOIDALARI. Mustaqil ish boshlashdan oldin talabalar texnika xavfsizligi qoidalari bilan puxta tanishishlari va keyinchalik ham ularga qat'iy amal qilishlari lozim. Tajriba mashg’ulotlarini bajarihlari uchun talabalar quyidagi qoidalarga amal qilishlari zarur. Birinchi tajriba mashg'ulotida har bir talabaga butun o’quv yarim yilligi (semestri) davomida bajariladigan ishlarning aniq muddati belgilangan jadval beriladi. Tajriba xonasiga talabalar navbatdagi mashg'ulot ishlariga puxta tayyorgarlik ko'rgan holda kelishlari, ya'ni qilinadigan ishning mazmuni va maqsadi, bajarish tartibini bilgan holda, sxemalarni tuzish va ko'zatuv natijalarini yozib olish uchun ham oldindan hozirlik ko'rgan bo’lishlari lozim. Tajriba xonasida tajriba ishi mashg'ulotlari belgilangan alohida ajratilgan maxsus joylarda amalga oshiriladi. Talabalar bajariladigan amaliy ishining sxemalarini yig'ishdan oldin qo'llaniladigan asbob va qurilmalarni ishlatish tartibini ko'rsatuvchi qo'llanmalar bilan tanishishlari kerak. Bulardan tashqari ular daftariga amaliy ishni bajarish uchun kerak bo'lgan asosiy sxemalarni chizib, o'lchash natijalarini yozish va hisoblash uchun zarur bo'lgan jadvallarni ham hozirlab qo'yishlari kerak. Talabalar tajriba ishlarini bajarishlari uchun zarur hisob-kitoblarni tavsiya qilingan adabiyotlardan, shuningdek o'qituvchidan olingan ma'lumotlar asosida oldindan hisoblab chamalab-qo'yishlari lozim. Talaba tajriba ishini tugatgach, bajargan ish natijalari-yozilgan daftarni o'qituvchiga ko'rsatishi va qayd etilgan ma'lumotlarning to'g'ri ekanligi haqida tasdiq olishi zarur. Har bir talaba navbatdagi mashg'ulotga kelganda o'tgan tajriba ishi bo'yicha yozma ravishda hisobot tuzib, uni qoidasi bilan rasmiylashtiradi, so'ngra uni o'qituvchisiga ko'rsatadi. Hisobot to'g'ri bajarilganligi tasdiqlangandan keyin talaba sinov savollariga javob beradi. Talabalarning tajriba ishlari bo'yicha tayyorlagan hisobotlarida ishning qisqacha bajarilish tartibi, asbob-uskunalarni ulash sxemalari, ish natijalari yozilgan jadvallar, vektor diagrammalar va qollanilgan o'lchash asboblari hamda uskunalarining qo'llanma ko'rsatkichlari kabi ma'lumotlarni o'z ichiga olishi kerak. Ushbu qoidalarni buzgan talabalar tajriba mashg’ulotidan chetlashtiriladi. 9 TAJRIBA ISHI O'ZGARMAS TOK ZANJIRLARIDA BAJARILADIGAN O'LCHASHLAR Ishdan ko'zda tutilgan maqsad Elektr energiyasi iste'molchilarining sxemasini yig'ishni o'rganish (ketma-ket, parallel va aralash ulash) Turli ulash sxemalarida, zanjirning ayrim qismlari va butun zanjir uchun tok kuchi va kuchlanishni o'lchashni o'rganish. 3.O'zgarmas tok zanjiri uchun Kirxgofning birinchi va ikkinchi qonunlarini amalda tekshirish. Tajriba ishini tushuntirish Uch lampadan har birining qarshiligini ampermetr va voltmetr usuli bilan aniqlash (1.1- rasm). Bunda lampalarni navbati bilan ulab, ampermetr va voltmetrlarning ko'rsatishlari yozib olinadi, shu qiymatlarini Om qonuni formulasiga qo'yib har bir lampa spiralining qarshiligi aniqlanadi. R — U R2 — UL r = U Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||