-tarmoqlanmagan zanjirga berilgan EYUK bilan alohida EYUKlarning kattaligini va yo'nalishi orasidagi munosabatlar;
-zanjirdagi EYUKlarning yigindisi bilan zanjir qismlari kuchlanishlar tushuvlari orasidagi munosabatlar.
Ustma-ustlash usuliga asoslanib bir nechta EYUKli tarmoqlangan elektr zanjirlarini tajribada tekshirish. Buning uchun 2.3-rasmda tasvirlangan elektr sxemasi yig’ilsin.
Asboblarning ko'rsatishi asosida barcha tarmoqlardagi toklar aniqlansin. Elektr zanjirida E1 EYUK hosil qiluvchi E2 EYUK uzilgan holda hususiy toklar aniqlansin (2.4-rasmdagi sxema). Bu
14
O’lchashlar
№
E
E2
Ii
12
13
Ii1
12
131
Ii11
11112
11113
V
V
А
А
А
А
А
А
А
А
А
1
2
3
2.4-jadval.
Hisoblashlar
№
R
R2
R3
Ii
12
13
Ii1
12
I:
I"
11112
11113
UK
Om
Om
Om
А
А
А
А
А
А
А
А
А
А
1
2
3
15
Tajriba natijalariga asoslanib quyidagi xulosalar chiqarilsin:
2.2-rasmdagi elektr zanjiri uchun EYUK manbalarining ichki qarshiliklarini hisobga olmasdan sxemadagi barcha nuqtalarning potensiallari hisoblansin.
Elektr zanjirining barcha nuqtalarininig voltmetr yordamida o lchangan potensiallari hisoblash natijalari bilan solishtirilsin. Tajriba va hisoblash natijalari jalvallarda korsatilsin. Ikkala kuzatish bo'yicha potensial diagramma qurilsin va potensial diagrammaning amaliy ahamiyati bo'yicha xulosa chiqarilsin.
Tekshiruv savollari
Tarmoqlangan va tarmoqlanmagan elektr zanjirlari haqida tushuncha bering?
EYUK manbalarini ketma-ket qo'shish qoidalarini aytib bering ?
EYUK manbalarini qarama-qarshi ulash tushunchalarini aytib bering ?
Potentsial diagramma deganda nimani tushunasiz ?
Ustma-ustlash usulini tushuntiring ?
Ustma-ustlash usulida elektr zanjirlarini hisoblash tartibi qanday ?
TAJRIBA ISHI
O'ZGARUVCHAN TOK ZANJIRIDA ELEKTR ENERGIYASI ISTE’MOLCHILARINI
KETMA-KET ULASH
Ishdan ko'zda tutilgan maqsad
Kirxgofning ikkinchi qonunini o'zgaruvchan tok zanjiri uchun tatbiq qilishni o'rganish.
O'zgaruvchan tok zanjirining to'la qarshiligi Z ni, shuningdek uning tashkil etuvchilari-aktiv
qarshilik Rva reaktiv qarshilikXni aniqlashni o'rganish.
Zanjirning parametrlari-aktiv qarshilik R, induktiv qarshilik L va sig'im C ni aniqlashni o'rganish.
Zanjirning parametrlariga qarab tok va kuchlanish turli fazaviy siljish burchaklariga ega bo'lishini,
otsillograf yordamida ko'rib ishonch hosil qilish.
Tajriba ishini tushuntirish
Bu ishda o'zgaruvchan tok zanjirida iste'molchilarni ketma-ket ulashning quyidagi hollari
o'rganiladi:
yuklama ikkita aktiv qarshilikdan iborat (Ri va R2 reostatlar)
aktiv va induktiv qarshilik-reostat Ri va induktiv g'altak L dan iborat.