O’zbekiston respublikasi Navoiy Icon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti

Yüklə 0,63 Mb. səhifə 9/16 tarix 02.01.2022 ölçüsü 0,63 Mb. #38528

sasas

U	I	L	c
f
v	a	Gn	mkf	Gs
Aktiv- induktiv	Reostat
	Induktiv g’altak
	Butun zanjir
Aktiv-	Reostat
sig’im	Kondensator
	Butun zanjir
	Induktiv g’altak
Induktiv -	Kondensator
sig’im	Butun zanjir

22

Hisoblashlar
Butun zanjirning kattaliklari
cosф		cosф		P	R		Z	X		Yuklama xarakteri
hisoblangan		diagramma		Vt	om		om	om
										Aktiv- induktiv
										Aktiv-sig’im
										Induktiv -sig’im
G’altakning kattaliklari
cosф	cosф		P			Rg			Zg		Xg
hisoblangan	diagramma		Vt			om			om		om
Kondensatorning kattaliklari
cosф	cosф		P			Rkon			Zc		Xc
hisoblangan	diagramma		Vt			om			om		om

4. Hisobot tuzish tartibi

1. 
   Vektor diagramma quriladi.
   

1. 
   yuklama aktiv induktiv qarshilikdan iborat bo'lganda. Ixtiyoriy 0 no'qtadan (4.4-rasm) kuchlanish U ning vektorini qo'yamiz. Yana shu nuqtadan kuchlanish vektorining yo'nalishi bo'yicha, reostat orqali o'tuvchi tok Ir ning vektorini qo'yamiz.
   

Kirxgofning birinchi qonuniga asosan berilgan zanjir uchun

I =Ir + Il

4. 
   rasm 4.5-rasm
   

Bu ifodaning vektor diagrammasini qurish uchun tok vektori Ir ning oxiridan soat strelkasi yo'nalishida (chunki induktiv tok kuchlanishdan faza jixatdan orqada qoladi) Ig' toki vektoriga teng radius bilan yoy chiziladi. So'ngra 0 nuqtadan umumiy tok I ning vektoriga teng radius bilan yoy chiziladi. Yoylarning kesishgan nuqtasini Ir toki vektorining oxiri hamda 0 nuqta bilan birlashtirib, vektor diagrammasini hosil qilamiz.

G'altak toki Ig ni aktiv tok Irg' va induktiv tok Il dan iborat tashkil etuvchilarga ajratish mumkin.

2. 
   yuklama aktiv-sig'im qarshilikdan iborat bo'lganda. Bunda ham vektor diagramma yuklama aktiv-induktiv qarshilik bo'lgandagi kabi quriladi, ammo yoylar soat strelkasi harakati yo'nalishiga teskari yo nalishda chiziladi. Chunki zanjirdagi sig'im toki kuchlanishdan faza jihatdan oldin keladi (4.5-rasm). Kondensator toki Ikon ni aktiv tok IRkon va sig'im toki Ic dan iborat tashkil etuvchilarga ajratish mumkin. Aktiv tok IRkon sig'im toki Ic dan birmuncha kichik bo'lib chiqishi kerak.
   

v) yuklama induktiv-sig'im qarshilikdan iborat bo'lganda. Ixtiyoriy 0 nuqtadan (4.6-rasm) kuchlanish vektori Uni qo'yamiz. Ana shu nuqtadan yuklama aktiv-induktiv bo'lgan holga oid


23

diagrammadan (4.4-rasm) olingan pg burchagi ostida Ig' g'altakdagi tok vektorini qo'yamiz,

so'ngra yana shu nuqtadan yuklama aktiv sig'im qarshiligi bo'lgan holga oid diagrammadan (4.5-
rasm) olingan pkon burchagi ostida kondensatordagi Ikon tok vektori qo'yiladi. Bu vektorning
geometrik yig'indisi I umumiy tok vektoriga teng bo'lishi kerak.

Ig va Ikon toklarning nisbatlariga ko'ra

umumiy tok faza jihatdan kuchlanishdan oldin

kelishi yoki orqada qolishi mumkin. I umumiy
tokni Ir aktiv tok va Ix reaktiv toklardan iborat
tashkil etuvchilarga ajratish mumkin.

1. 
   Zanjirning parametrlari aniqlanadi.
   

1. 
   zanjir qismlarining aktiv qarshiligini
   aniqlash. Reostat qarshiligi
   

R — U

I.





4.6-rasm.


U


bu yerda U -tarmoq kuchlanishi, v

Ir -reostat orqali o'tuvchi tok, a.

Induktiv g'altakning to’la qarshiligi orqali

uning aktiv qarshiligini aniqlash mumkin.

Rl — V^zl - XL

bu yerda Z_£ — induktiv g’altakning to’la qarshiligi, ом

^IL

Xl- induktiv qarshilik, ом

2. 
   zanjir qismlarining aktiv quvvatini aniqlash. Reostat iste'mol qilayotgan quvvat
   

Pr = U Ir

bu yerda U -tarmoq kuchlanishi, v

Ir -reostat orqali o'tuvchi tok, a.

Induktiv g'altak iste'mol qilayotgan aktiv quvvat

Pr


bu yerda Rl - induktiv g’altakning aktiv qarshiligi

Kondensator iste'mol qilayotgan quvvat ham shunday aniqlanadi.

P _— R ■ I<sup>2

P</sup>C ^RC ^IС

Agar barcha hollarda kuchlanish U o'zgarmay qolsa 4.3-rasm sxemasidagi P va Pkon quvvatlarning qiymatlari shundayligicha qoladi.

Agar kuchlanish o'zgarsa, u holda quvvat ham kuchlanishning kvadratiga proportsianal ravishda o'zgaradi.

2. 
   quvvat koeffisiyentini aniqlash. Butun zanjir uchun quvvat koeffisiyenti quyidagi formula bilan aniqlanadi.
   

P

cos p —

U ■ I

Parallel tarmoqlar uchun ham quvvat koeffisiyenti ana shu formula yordamida aniqlanadi, ammo quvvat va tokning har bir tarmoq uchun tegishli qiymatlari olinadi.

Vektor diagrammadan zanjirning quvvat koeffisiyentini aniqlash uchun tegishli burchaklarni o'lchab, trigonometrik jadvaldan qiymati aniqlanadi. Shuningdek, vektor diagrammadan tegishli to'g'ri burchakli uchburchakning katet va gipotenuzalarini o'lchab, ularning nisbatini olish mumkin. Keyingi usul aniqroq natija beradi.

v) parametrlarni aniqlash.

1. 
   Butun zanjirning parametrlari:
   

To'la qarshilik ^U


Aktiv qarshilik


24

Reaktiv qarshilik x = ylz² - R²

2. 
   G'altakning parametrlari:
   

To'la qarshilik z_£ = —

P

Aktiv qarshilik R = ——

¹L

Induktiv qarshilik x_£ = ft»L = yjz² - R


G' altakning induktivligi L = ^—

о 2nf

3. 
   Kondensatorning parametrlari.
   

Kondensatorning aktiv qarshiligi uning sig'im qarshiligidan birmuncha kichik bo'lgani uchun
hisobga olinmaydi.

Sig'im qarshiligi x _c = z_c = -^U-

¹ kon

Kondensatorning sig'imi C = ^{1 1}

Yüklə 0,63 Mb.

Dostları ilə paylaş: