O’zbekiston respublikasi Navoiy Icon metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik instituti

x_c со x_c

3. 
   Tekshiruv savollari
   

1. 
   Kirxgofning birinchi qonunini o'zgaruvchan tok zanjiriga tatbiq etilish xususiyatlari nimalardan iborat?
   
2. 
   O'zgaruvchan tok zanjiri uchun Om qonuni qanday tatbiq etiladi?
   
3. 
   G'altakning induktivligi L va kondensatorning sig'imi C orqali qolgan kattaliklarni qanday aniqlash mumkin?
   
4. 
   Fazaviy siljish deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Quvvat koeffisiyenti qanday aniqlanadi?
   

5. 
   TAJRIBA ISHI KUCHLANISHLAR REZONANSI
   

1. 
   Ishdan ko'zda tutilgan maqsad
   

1. 
   Rezonans hodisasi bilan amalda tanishish.
   
2. 
   Kondensator sig'imi o'zgarganda
   

induktiv g'altak va kondensatordan kuchlanishning o'zgarishini tekshiring.

3. 
   Kuchlanishlar rezonansida zanjirning parametrlarini aniqlash.
   
4. 
   Kuchlanishlar rezonansida induktiv g'altak va kondensatordagi kuchlanishning tarmoq kuchlanishidan necha marta katta bo'lishini aniqlash.
   

2. 
   Tajriba ishini tushuntirish
   

Ketma-ket ulangan induktiv g'altak va kondensatordan iborat elektr zanjirining reaktiv qarshiliklari teng bo'lgandagi ish rejimiga kuchlanishlar rezonansi deyiladi, ya'ni

xl=xc yoki oL = -^

oC

bu yerda o-o'zgaruvchan tok burchak chastotasi, sek^-1 u о = 2-ж■ f ga teng. f- o'zgaruvchan tok chastotasi, gs L- g'altakning induktivligi, gn C- kondensatorning sig'imi, f Rezonans vaqtida:

1. 
   zanjirning to'la qarshiligi uning aktiv qarshiligiga teng bo'ladi
   

25



V


R² +


( т 1 ^

oL

^ о- C j


2


- R


b)zanjirning quvvat koeffisiyenti birga teng bo'ladi

R

^COSPrez =

z

rei

v)zanjirdagi tok eng katta qiymatga ega bo'ladi.

U _U z„ ~ R


= 1


¹rez


z у z = R

rez


g) reaktiv kuchlanishlar o'zaro teng bo'ladi Ul = Uc

Ammo umumiy reaktiv kuchlanish Ux nolga teng Ux = Ul-Uc = 0

4. 
   zanjirdagi berilgan kuchlanish faqat aktiv kuchlanishning tushuviga sarf bo'ladi
   

U = v U2 + Ui = иа = I„-R

Demak, kuchlanishlar rezonansida aktiv, induktiv va sig'im qarshiliklardan iborat bo'lgan elektr zanjiri faqat aktiv qarshilikli zanjirga o'xshaydi.

Kuchlanishlar rezonansida reaktiv kuchlanish nolga teng bo'lganda ham, induktiv va sig'im kuchlanishlarining har biri alohida nolga teng bo'masligi, ya'ni zanjirga berilgan kuchlanishga nisbatan birmuncha katta qiymatlarga ega bo lishi mumkin.

Bu holni quyidagi ifodadan ko'rsa bo'ladi.